Pages

Chuyện “đầu thai”

Chủ Nhật, 5 tháng 12, 2010
Đêm qua, nhân dịp ghé thăm anh bạn hàng xóm và nghe một câu chuyện mà tôi phải ghi lại đây để gọi là làm chứng từ cho hiện tượng “đầu thai”. Vâng, đúng là chuyện li kì, mà nếu không nghe từ chính miệng anh tôi kể thì chắc tôi sẽ gạt phắt là chuyện tầm phào ...

Câu chuyện bắt đầu từ bài báo trên VNN (xem dưới đây) nhưng lại trùng hợp với câu chuyện của anh bạn tôi. Nhân dịp ghé chơi nhà anh bạn, tôi kể cho các bạn bè nghe câu chuyện tôi mới đọc trên Vietnamnet hôm qua, viết về một em bé được tin là đầu thai sau vài năm chết vì một tai nạn. Nghe xong, anh bạn tôi (tên D) thản nhiên hỏi lại “vậy ông có muốn nghe chuyện của tôi không”. Câu chuyện của anh cũng li kì không kém, và có nhiều nét tương đồng với câu chuyện đầu thai trên Vietnamnet ...

Nhà anh D ở một làng ven sông thuộc tỉnh Trà Vinh. Gia đình anh có 4 anh chị em, nhưng chỉ có một mình anh đi vượt biên và đã định cư ở Úc gần 30 năm qua. Năm nay anh đã 60 tuổi. Sau ngày anh đi Úc, Ba anh đã qua đời, để lại má và mấy anh em.

Gia đình vẫn làm nghề nông và cuộc sống vẫn trôi theo thời gian một cách bình thản, cho đến một ngày câu chuyện “thằng nhỏ hỗn láo” xảy ra. Ở đầu sông có một cậu bé khoảng 7 tuổi, là con đầu lòng của cặp vợ chồng, có những lời nói bất thường. Cứ mỗi lần thấy má anh đi ngang nhà, cậu bé cứ chỉ vào bà và nói “Nó là vợ tao đó”. Thoạt đầu, má anh và mấy người hàng xóm chỉ cười vì nghĩ thằng bé nó tập nói, nên chẳng ai chấp nhứt cả. Nhưng cậu bé nói câu đó rất nhiều lần như thế mỗi khi thấy mặt má anh, làm cho má anh nổi giận và mắng cặp vợ chồng trẻ không biết dạy con. Thế là cậu bé ăn đòn. Nhưng dù ăn đòn thế nào đi nữa, nó vẫn khẳng định điều nó nói. Chẳng những thế, cậu bé còn chỉ mặt những người trong gia đình anh, và nói giọng kẻ cả “thằng này là con tao, nó thứ 3; con kia thứ 4”, và kể ra vanh vách những chuyện và thông tin mà chỉ có gia đình anh mới biết. Đến lúc đó thì không ai có thể xem là thằng bé hỗn láo hay nói bậy.

Anh em bên nhà gọi điện sang anh D và kể câu chuyện li kì trên, rồi hỏi anh phải làm gì. Trong một chuyến về thăm nhà anh quyết định tìm hiểu và tự mình chứng kiến mới tin. Ngày đầu tiên về thăm nhà, anh mua một con heo quay và mâm trái cây đem ra mộ để cúng ba anh, như là một việc làm rất thông thường của những người con đi xa mới về quê. Xong việc cúng bái, anh ghé thăm nhà người hàng xóm đầu sông (vốn không phải là chỗ quen biết hay bà con với gia đình anh). Vào nhà, anh gặp thằng bé và hỏi “Con có ăn gì không?” Cậu bé thản nhiên nói “Ăn hết một con heo quay rồi, no lắm rồi”. Anh kể nghe xong câu trả lời mà anh lạnh cả người. Anh thử hỏi thêm “biết tôi là ai không”, cậu bé cũng thản nhiên nói “Mày là thằng Hai chứ ai, mày ở xa mới về”. Lúc anh rời Việt Nam thì cậu bé chưa ra đời (và ba anh vẫn còn sống). Dù đã có vài ý niệm rằng con mình là một trường hợp đặc biệt, nhưng nghe qua cuộc đối thoại, cha mẹ của cậu bé cũng ngạc nhiên. Lại thêm những câu hỏi về những kỉ niệm riêng tư mà chỉ anh và ba anh biết, và cậu bé trả lời vanh vách, không sót một chi tiết nào. Điều đáng nói là cậu bé thản nhiên xưng “tao” và gọi anh là “mày” y như là ba anh lúc sinh tiền, nếu có khác thì giọng nói của một đứa bé! Đến đây thì anh tin rằng đứa bé chính là hiện sinh của ba anh, hay nói theo dân gian là ba anh đã “đầu thai”.

Sự xuất hiện của đứa bé làm cho gia đình anh khó ứng xử. Má anh không biết gọi cậu bé bằng gì, mấy người anh em cũng không biết gọi nó là “ba” hay không. Ba má cậu bé cũng lúng túng. Cả làng ai cũng biết câu chuyện ba anh đầu thai. Không giống như câu chuyện dưới đây, đứa bé vẫn ở nhà của cha mẹ nó, chứ không về ở nhà anh. Nay thì cậu bé đã lớn và lên thành phố theo học, nên ít ai nhắc lại chuyện xưa, dù ai trong làng cũng biết.

Tôi vẫn thường hay nghe người khác kể những câu chuyện đầu thai, và cũng đọc nhiều chuyện như thế trong sách báo phương Tây. Nhiều câu chuyện đầu thai (hay reincarnation) bên Tây còn li kì hơn câu chuyện tôi vừa kể. Nhưng thú thật tôi chỉ nghe và bỏ ngoài tai, chứ chẳng quan tâm. Một phần vì tôi chẳng thấy có bằng chứng khoa học nào nên làm sao tin được; một phần khác tôi nghĩ những câu chuyện đó bạn tôi chỉ nói cho vui hay nghe chuyện “tam sao thất bổn”. Thế nhưng khi đọc phóng sự của Vietnamnet và chính tôi nghe qua câu chuyện của anh bạn thì tôi bắt đầu dao động … Dù quen anh bạn rất lâu năm, nhưng anh chưa bao giờ nói chuyện này cho đến hôm qua tôi thuật lại câu chuyện trong bài báo trên Vietnamnet. Anh nói tôi nên kể cho Vietnamnet biết. Anh bạn tôi thuộc vào nhóm người nghiêm chỉnh, không thích đùa giỡn. Không một ai trong bạn bè đặt dấu hỏi về sự thật của câu chuyện gia đình anh, nhưng không ai giải thích được hiện tượng đầu thai. Trong khi những câu hỏi với mẫu tự w và h (what, when, where, why, how) cứ lởn vởn trong đầu, tôi nghĩ mình nên ghi lại câu chuyện để xem như là một bằng chứng thực tế cho những ai quan tâm và nghiên cứu về hiện tượng đầu thai.

NVT
====

http://www41.vietnamnet.vn/vn/xa-hoi/1858/chuyen-ky-bi-ve-linh-hon--song-lai-.html

Chuyện kỳ bí về linh hồn "sống lại"

Thị trấn Vụ Bản, huyện Lạc Sơn (Hoà Bình) đang tồn tại câu chuyện khá ly kỳ. Một cháu bé cứ nằng nặc nhận mình là đứa trẻ đã chết cách đây hơn mười năm và đòi về ở với bố mẹ người đã chết. Sau khi đưa ra nhiều “bằng chứng” chứng tỏ mình là người đã chết, cháu bé đã được nhận về nuôi như một sự sống lại của linh hồn đã chết trước đó.


Bài 1: Linh hồn sống lại

Anh Tân và chị Thuận đều là cán bộ công tác tại thị trấn Vụ Bản. Anh chị kết hôn năm 1987, đến năm 1992 chị Thuận sinh cháu trai đặt tên là Nguyễn Phú Quyết Tiến, Tiến khoẻ mạnh bụ bẫm và lớn lên trong sự vui mừng khôn tả. Tai họa ấp đến trong một lần ra sông chơi, Tiến chẳng may chết đuối, khi ấy cháu 5 tuồi. Lúc này chị Thuận cũng không thể sinh thêm con vì lý do sức khỏe.

Có kiếp luân hồi?

Con mất, vợ chồng anh Tân suy sụp. Anh nghỉ việc, ra làm tự do. Vợ chồng anh tưởng như sẽ phải sống với nhau trong sự côi cút không con, thì một ngày đầu năm 2006, bỗng có một cháu bé tự khẳng định cháu chính là cháu Tiến, người đã bị chết đuối năm 1997!

Nhấp chén nước, thả những vòng khói thuốc lá chậm rãi, anh Tân đã kể lại cho tôi nghe câu chuyện ly kỳ này. Khi Tiến mất, cháu đang là học sinh trường mầm non Hoa Hồng ở thị trấn Vụ Bản. Cô giáo dạy cháu Tiến là cô Đông và chính cô Đông là người đã phát hiện ra cháu Tiến đã “lộn về nguyên bản” ở cháu Bình con anh Hoan, chị Dự, người trong bản. Cháu Bình sinh ngày 06/10/ 2002.

Lần đầu tiên cô Đông thấy cháu Bình có những biểu hiện rất lạ, cô hỏi chuyện, cháu bảo cháu không muốn học ở đây, cháu muốn được học ở trường của cháu. Cô Đông hỏi lại, thế trường cháu ở đâu? "Trường Hoa Hồng ở ngoài thị trấn", cháu Bình trả lời.

Sao lại là trường Hoa Hồng, làm sao cháu biết trường đó, cô Đông thắc mắc. “Nhà cháu ở ngoài đó, nhà cháu gần nhà ông Lai”. Nghe Bình nói đến đây, cô Đông sởn hết cả tóc gáy. Cạnh nhà ông Lai là nhà anh Tân, và lẽ nào…

Thời gian tiếp theo, cô Đông âm thầm tìm hiểu và biết thêm. Một lần chị Dự mẹ cháu Bình đánh cháu vì cháu nghịch bẩn hết áo quần. Rơm rớm nước mắt, thằng bé bảo: “Mẹ đừng đánh con, bẩn áo quần thì mẹ đưa con về nhà con để con lấy”.

Chỉ nghĩ trẻ con nói nên chị Dự không để ý gì. Những lần khác chị Dự có đánh Bình lại bảo “con đã chết một lần rồi, mẹ đừng đánh con lại chết lần nữa đấy”. Sau mỗi lần bị mắng là cháu lại đòi được về nhà.

Một lần cháu Bình đòi chị đưa về nhà, điên tiết chị Dự bảo "thích thì ngồi lên xe tao chở đi". Bình ngồi sau xe bảo mẹ chở ra thị trấn, từ chợ thị trấn Bình bảo mẹ chở đến cuối sân vận động và rẽ vào phố Hữu Nghị. Đến số nhà 25, chính là nhà anh Tân, Bình xuống xe nói với mẹ “nhà con đây”.

Tuy nhiên nhà đóng cửa, chị Dự lại chở Bình về. Một lần nữa, chị Dự đi chợ thị trấn và cho Bình đi cùng. Khi đến chợ, Bình lại nằng nặc đòi mẹ “đưa về nhà con”, hai mẹ con lại đến trước nhà anh Tân. Sau khi thấy cửa đóng then cài, mẹ con lại ra về.

Mặc dù Bình nói vậy nhưng chưa bao giờ bao giờ chị Dự để ý gì vì nghĩ Bình chỉ là một đứa trẻ mới 4 tuổi. Câu chuyện thực sự “nóng” từ ngày cô Đông phát hiện ra những biểu hiện lạ ở Bình cùng với lời chị Dự kể. Từ đó, cô Đông mới hoài nghi thực sự.

Cô Đông đem chuyện kể lại với những giáo viên trong trường, trong đó có cô Phương. Là người quen biết với chị Thuận, nên cô Phương đã lập tức kể lại câu chuyện ly kỳ này cho chị Thuận nghe: “Cô vào trong bản Cọi xem sao, nghe nói thằng Tiến nó “lộn” về vào cháu Bình đang học ở trường trong đó”.

Cũng chẳng dám tin và đem chuyện kể lại với chồng, anh Tân lập tức giục vợ phải vào xem sao. Trước đây, khi cháu Tiến mới mất có một bà xem bói người Mường nói với anh rằng: “Anh đừng buồn, cháu Tiến linh thiêng lắm rồi sẽ quay về với anh thôi”. Lần khác anh đi xem bói tận Hoà Bình, ông thầy cũng nói điều tương tự.

Là người không mê tín nên lúc đó anh chỉ nghĩ rằng người ta động viên mình. Thế nhưng lúc nghe vợ kể lại câu chuyện Tiến "lộn" về trong bản Cọi, anh Tân cũng bán tín bán nghi và phân vân liệu lời thầy bói năm xưa có chăng lại là sự thật? Anh đã quyết định phải một lần đi tìm hiểu xem sao.

Hành trình tìm lại con

Một ngày sau, anh Tân đã cùng với chị Thuận tìm đến bản Cọi, tìm đến nhà vợ chồng Hoan - Dự. Vốn chưa biết nhau, nhưng khi đến nhà, anh Tân cứ làm như đã quen biết gia đình từ lâu lắm. Không nhận ra ai nhưng chị Dự, anh Hoan cũng không dám hỏi vì nhỡ đâu người quen lâu rồi mình không nhận ra nếu hỏi lại…vô duyên.

Sau mấy câu hỏi thăm anh Tân bắt đầu hỏi đến cháu bé: Thằng bé Bình đâu nhỉ bác ngắm tý xem lớn đến đâu rồi? Chị Dự cho biết cháu đang đi chơi cùng chúng bạn, một lát sau chị Dự cũng gọi cháu về để anh Tân gặp mặt. Về đến nhà thằng bé cứ lấm lét nấp sau cảnh cửa.

Anh Tân buông lời: Có nhớ bác không, bác mua nhiều bi cho cháu đây này. “Biết rồi, lúc nãy thấy hai người đi đầu làng, biết rồi”. Nghe thằng bé nói vậy anh Tân phát hoảng. Sao nó lại biết mình vào đây cơ chứ.

Sau vài câu chuyện hai bên trở nên thân tình, anh Tân ngỏ ý muốn đưa cháu Bình về nhà chơi, anh Hoan chị Dự đồng ý. Riêng thằng bé nghe nói được đi là leo tót lên xe và chiều hôm đó anh Tân đưa cháu Bình về nhà mình.

Trên đường về, để thử thằng bé, anh Tân dừng xe trước một ngôi nhà cao tầng bảo cháu, nhà bác đấy cháu vào đi. Lập tức Bình bảo, đây không phải, nhà ở dưới kia cơ. Đi qua rất nhiều đường trong thị trấn, anh Tân không đi theo đường chính vì muốn thử thằng bé. Ngạc nhiên là Bình cứ chỉ rành rọt và cho đến ngôi nhà anh Tân thì mới thôi.

Vừa mở cửa nhà, Bình lập tức xuống xe và chạy tót vào trong và mở tủ bới đồ đạc. Chị Dự đi cùng đã định ngăn lại vì sợ vợ chồng anh Tân đánh giá con mình thiếu giáo dục, nhưng anh Tân đã ngăn lại. Mặc cho cháu Bình tìm kiếm.

Anh Tân hỏi: “Cháu đang tìm gì?” - “Tìm cái máy bay và cần cẩu”. Nghe Bình nói, anh Tân giật mình vì đây là hai món đồ chơi anh đã mua cho cháu Tiến trước đây. Đến lúc cháu qua đời anh mới mang vứt đi. “Bác cất đi rồi, để lúc nào bác tìm lại cho cháu”, anh nói với cháu Bình.

Sau bữa cơm, anh Tân bảo cháu ra xe để chở hai mẹ con về, nhưng thằng bé bảo, nhà ở đây, không về đâu. Nói rồi Bình chạy vào nhà leo lên giường:

- Đây là giường con, chỗ con nằm ở đây.
- Thế cháu hay nằm thế nào?
- Con nằm thế này này (nói rồi Bình nằm sấp xuống giường).

Nhìn cái dáng Bình nằm y như Tiến năm xưa, vợ chồng anh Tân lặng người, chị Thuận chỉ còn biết úp mặt vào lưng chồng khóc sụt sùi, bởi thằng bé có những cử chỉ giống con mình năm xưa quá.

Trước sự tha thiết của thằng bé đêm hôm đó chị Dự đã miễn cưỡng cho con ở lại với gia đình anh Tân. Biết chuyện thằng bé, đêm hôm đó hàng xóm láng giềng kéo đến chật kín nhà. Ai cũng thử Bình bằng những câu hỏi để xem nó kể lại chuyện ngày xưa có chính xác không...

http://www57.vietnamnet.vn/vn/xa-hoi/1858/chuyen-ky-bi-ve-linh-hon--song-lai-.html


Ly kỳ chuyện cậu bé chết đuối "trở về"

Đêm đầu tiên Bình ở với anh Tân - chị Thuận, anh chị đã hỏi cháu rất nhiều chuyện. Hỏi chuyện… con chết thế nào, tại sao lại về trong bản Cọi. Bình bảo "con cũng đã quay về nhà, nhưng đến cái cống đầu ngõ có một người to lớn cứ chặn con lại rồi đuổi đi nên không vào được nhà... ".


Từ lời đồn trở thành sự thật

Cũng đêm đó, anh Tân giả vờ gọi lớn "Tiến ơi!", lập tức ở trong nhà Bình "Dạ" và còn hỏi lại "Bố gọi gì con?". Anh chỉ vào chị Thuận hỏi đây có phải là mẹ con không, cháu cũng trả lời "phải". Những lời nói, những hành động rất giống Tiến đã làm cho anh Tân - chị Thuận nghĩ rằng Bình chính là do Tiến “lộn” về.

“Việc cháu gọi chúng tôi cũng hoàn toàn tự nhiên, chẳng ai bảo với cháu cả”, anh Tân nhớ lại.

Đưa cháu Bình trả về với bố mẹ đẻ của cháu, anh Tân vẫn canh canh trong lòng. Nghĩ đến chuyện thằng bè khóc lóc khi phải bắt về, anh lại thương nó vô cùng, từ ngày nó đến với gia đình, anh cứ nghĩ nó chính là Tiến. Thế nhưng, nó là con nhà người ta, mình nói ra không chỉ vợ chồng Hoan - Dự mà cả thị trấn này sẽ nói là muốn cướp con người ta nên dựng chuyện.

Bao nhiêu suy nghĩ cứ giằng xé trong con người anh Tân. Về phần nhà chị Dự, mặc dù con cứ nằng nặc đòi ở với anh Tân chị Thuận nhưng đó là điều không thể. Anh chị lấy nhau cũng sáu năm mới có được cháu Bình, chị cũng không thể sinh được con nữa. Nhà anh Tân lại giàu có, nếu cho cháu về ở dư luận lại cho rằng mình bịa chuyện chỉ vì hám tiền.

Ba ngày hôm sau, vì nhớ thằng bé anh Tân lại vào bản Cọi thăm. Vừa thấy anh Tân, Bình đã nhảy tót vào lòng anh như người thân thiết từ lâu lắm, mặc cho bố mẹ, bà nội vẫn đang ngồi bên cạnh. Điều ngạc nhiên là chính bà Thỉn - bà nội cháu Bình nói với anh Tân: “Từ ngày thằng Bình bắt đầu bi bô tập nói, tôi đã biết nó không phải người Mường mà là người Kinh. Nó nói tiếng Kinh rành rọt, điều mà chưa một đứa bé người Mường nào giống thế”.

Chính Bình cũng đã có lần nói với mẹ: “Con là người Kinh, con không phải người Mường. Mẹ không đưa con về con sẽ chết”. Bà Thỉn đưa Bình đi học, cháu khóc và nói: “Cháu không học trường này đâu, cháu học trường gần nhà cháu cơ, trường ở ngoài thị trấn”.

Một thời gian sau đó, Bình liên tục đòi bố mẹ “đưa về nhà con” và doạ “không đưa về con sẽ chết”. Một lần Bình ốm nặng, anh Hoan - chị Dự đã rất lo lắng, sợ điều thằng bé nói sẽ linh, nó sẽ chết thật.

Dù được mỗi mình cháu nhưng không còn cách nào khác, cuối năm 2006 anh chị đã đồng ý cho Bình về ở hẳn với nhà anh Tân - chị Thuận. Từ ngày về với “nhà của con”, Bình chơi vui vẻ và không còn bệnh tình gì nữa.

Ở Lạc Sơn, chuyện “con lộn” xưa nay không phải là hiếm, không có gì là quá lạ lẫm. Thế nhưng, “con lộn” về ở hẳn với bố mẹ người đã chết như Bình thì chưa từng xảy ra. Sau khi Bình về ở với anh Tân - chị Thuận, cả hai gia đình đã làm thủ tục cho nhận con nuôi.

Bình được chuyển về trường mầm non Hoa Hồng nơi Tiến ngay xưa học và tiếp tục đi học. Kể từ ngày về ở với bố Tân, mẹ Thuận, Bình cũng được đổi thành tên Tiến và mang họ Nguyễn Phú Quyết Tiến, tên họ trùng với cháu Tiến con anh Tân đã chết đuối cách đây hơn 10 năm.

Chị Thuận bảo, thời gian cháu Bình về ở với vợ chồng chị, câu chuyện này đã trở thành đề tài bàn tán xôn xao. Không chỉ ở thị trấn Vụ Bản, cả tỉnh Hoà Bình đi đâu cũng nghe nói về chuyện “lộn con” có một không hai này.

Những “bằng chứng” khó giải thích


Trong cuốn sách phật Hương Hiếu Hạnh xuất bản năm 2007, câu chuyện về “con lộn” Tiến - Bình đã được đưa vào sách với nhan đề “Một trường hợp tái sinh ở Vụ Bản”. Cuốn sách không đưa ra sự phủ nhận hay khẳng định mà chỉ ghi nhận đó là trường hợp người thật việc thật đang hiện diện tại Vụ Bản. Và câu chuyện kỳ lạ nay cũng đã đến tai những người nghiên cứu về tâm linh.

Anh Tân cho biết, nhà nghiên cứu Nguyễn Phúc Giác Hải, Trung tâm nghiên cứu tiềm năng con người đã nhiều lần điện thoại gặp anh chị để xin được tìm hiểu, nhưng anh Tân từ chối. Hiện Bình - Tiến đã đi học lớp 1 và cũng bình thường như bao đứa trẻ khác. Anh Tân không muốn sự việc lại trở nên phức tạp và được thêu dệt thêm.

Trước khi gặp gia đình anh Tân, tôi thật sự ái ngại khi đề cập đến vấn đề này. Tuy nhiên, trái hẳn với lo lắng của tôi, anh Tân rất vui vẻ kể lại câu chuyện một cách tỷ mỉ. Thậm chí, đang giờ hành chính nhưng anh vẫn gọi chị Thuận về để hai vợ chồng kể chuyện Tiến - Bình cho tôi nghe.

Tuy nhiên, hôm tôi đến nhà, Tiến đang đi học, cháu học cả ngày và trưa ở lại trường. Để giúp tôi hiểu rõ hơn, trưa đó chị Thuận đã đón cháu về nhà.

Vừa về đến cổng, Tiến đã nhanh miệng gọi bố, thấy tôi, Tiến khoanh tay chào rất lễ phép. Cháu rất khôi ngô, nói chuyện tự nhiên. Vừa vào nhà là kể chuyện cô, chuyện lớp, hết chuyện này sang chuyện khác. Cháu cứ ôm lấy anh Tân mà kể, chẳng biết ngại ngùng mặc cho lúc đó trong nhà có rất nhiều người, và cả mẹ đẻ của cháu, chị Dự.

- Bình này, chú ở trong bản Cọi ra đưa cháu về với mẹ Dự đây? (Tôi hỏi cháu)
- Cháu là Tiến chứ
- Không. Cháu là Bùi Văn Bình, hôn nay trong bản có lễ hội chú ra đưa cháu về xem
- Không về đâu, cháu là Nguyễn Phú Quyết Tiến, cháu không phải Bình, cháu ở với bố Tân mẹ Thuận cơ!

Anh Tân ngồi cạnh cháu cũng thêm vào:

- Chú nói đúng đó, con là Bình không phải Tiến đâu
- Bố nói dối, con là Tiến. Bố đừng đuổi con nghe bố, bố thương con mà!

Nói rồi thằng bé rơm rớm nước mắt, hai tay ôm chặt lấy anh Tân như van xin trông đến tội nghiệp.

Lúc mới về, Tiến còn vui mừng nói cười và mỗi lần thấy tôi cầm máy ảnh lên cháu lại làm dáng. Thế nhưng khi nói đưa cháu đi về bản Cọi cháu chẳng còn nói cười nữa mà chỉ ôm lấy bố Tân.

Câu chuyện đang dang dở với Tiến thì cũng là lúc cháu phải vào lớp. Trước lúc đi, Tiến lại khoanh tay dõng dạc chào chú và không quên dặn “cháu không về bản Cọi đâu nhé!”. Thời gian tiếp xúc với cháu không được bao lâu nhưng tôi thật sự ấn tượng với thằng bé. Tiến thật khôn và lanh lợi nhất là khi tiếp xúc với người lạ, mới 6 tuổi hiếm có cháu nào được như Tiến.

Bây giờ, mỗi tuần anh Tân lại đưa Tiến - Bình về ở với mẹ đẻ của mình một lần. Dù Tiến chẳng muốn về, nhưng anh Tân buộc phải làm như vậy, bởi anh muốn cháu luôn biết rằng: chị Dự mới là người sinh thành ra cháu. Anh Tân luôn khẳng định, Tiến giờ hoàn toàn bình thường như các bạn cùng trang lứa. Chuyện của cháu ở Vụ Bản ai cũng biết, anh cũng chẳng có ý định dấu giếm điều gì.

Trước, đây là đề tài “hot” được bàn tán từ đầu làng đến cuối ngõ, nhưng bây giờ mọi người cũng đã quen với sự hiện diện của Tiến - Bình tại nhà anh Tân, chị Dự.
Read more ...

Mỡ trắng, mỡ nâu

Chủ Nhật, 5 tháng 12, 2010
Lịch sử y học có nhiều giả định và giả thuyết tồn tại rất lâu và chỉ bị “đánh đổ” khi có bằng chứng khoa học mới. Một trong những giả thuyết đó là ở người mỡ nâu chỉ hiện diện ở trẻ sơ sinh chứ không có trong cơ thể người trưởng thành. Tuy nhiên, 3 nghiên cứu mới công bố cho thấy giả thuyết đó sai. Ba công trình nghiên cứu phát hiện mỡ nâu trong cơ thể có khả năng đốt cháy năng lượng và giảm trọng lượng cơ thể. Phát hiện này mở ra một cánh cửa mới trong việc phòng chống béo phì.
 
Béo phì được định nghĩa là tình trạng khi trọng lượng cơ thể tăng cao đến mức độ có thể gây tác hại cho sức khỏe. Trọng lượng cơ thể bao gồm hai thành phần chính: lượng mỡ (fat mass) và lượng nạc (lean mass). Đứng trên quan điểm bệnh lí, tăng lượng mỡ là điều đáng quan tâm, vì người có lượng mỡ càng cao thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và tử vong càng cao.

Trọng lượng cơ thể chúng ta là kết quả của quá trình tiếp thu và tiêu thụ năng lượng. Khi năng lượng tiếp thu nhiều hơn năng lượng tiêu thụ, trọng lượng cơ thể gia tăng. Do đó, tìm hiểu yếu tố nào dẫn đến sự mất quân bình giữa tiếp thu và tiêu thụ là một trong những định hướng nghiên cứu quan trọng của giới y học.

Ít người biết rằng có hai loại mỡ trong cơ thể động vật (kể cả người): mỡ trắng và mỡ nâu. Mỡ trắng trữ năng lượng dưới dạng lipid (cụ thể là dưới dạng triglyceride) và sản xuất các hormone. Mỡ nâu đốt cháy năng lượng và tỏa nhiệt. Do đó, đứng trên quan điểm giảm cân, mỡ nâu là một loại “mỡ tốt” và mỡ trắng là “mỡ xấu”.

Ở chuột, mỡ nâu được tích tụ trên lưng, và lượng mỡ này tồn tại trong suốt quãng đời của chuột. Ở người, trong một thời gian dài, giới y học nghĩ rằng mỡ nâu cũng tích tụ trên lưng, nhưng chỉ tồn tại lúc mới ra đời, và “biến mất” trong thời gian trưởng thành hay về già. Đó cũng là một trong những giải thích tại sao phụ nữ sau mãn kinh có xu hướng tăng trọng lượng cơ thể. Nhưng 3 nghiên cứu mới đây cho thấy giả thuyết trên hoàn toàn sai. Ba công trình nghiên cứu đăng trên tập san New England Journal of Medicine cho thấy rõ ràng và nhất quán rằng mỡ nâu vẫn “ở” trong cơ thể chúng ta, và điều này mở ra một tia hi vọng trong việc kiểm soát béo phì.


Hình chụp cắt ngang một mô mỡ từ chuột. Những đốm màu trắng là các tế bào mỡ trắng. Những đốm nhỏ màu nâu chính là tế bào mỡ nâu. Mỡ nâu có chức năng đốt cháy năng lượng từ mỡ trắng

Trong nghiên cứu thứ nhất, các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Harvard phân tích 1972 scan, và phát hiện mỡ nâu ở 7.5% nữ và 3% nam. Mỡ nâu thường hay thấy ở nam giới dưới 50 tuổi, hay ở những người không béo phì. Ngược lại, những người có lượng mỡ và trọng lượng càng cao thì lượng mỡ nâu càng thấp. Ở người, mỡ nâu thường hay thấy ở phía sau cổ, và chỉ khi nào dùng PET-CT scan mới thấy rõ ràng hơn.

Một nghiên cứu khác ở Hà Lan trên 25 đàn ông khỏe mạnh được cho ở trong môi trường 16°C và 22°C để xác định kích hoạt của tế bào mỡ nâu. Ở môi trường lạnh (tức 16°C) mỡ nâu tìm thấy trong 23 người, nhưng ở môi trường 22°C thì không phát hiện mỡ nâu. Người có trọng lượng thấp có nhiều mỡ nâu hơn người có trọng lượng cao. Quan sát này cho thấy mỡ nâu được kích hoạt trong môi trường lạnh hơn là môi trường nhiệt độ bình thường hay nóng.

Một nghiên cứu trên chuột cũng cho thấy tế bào mỡ nâu chỉ kích hoạt trong môi trường lạnh. Một nhóm nghiên cứu khác thuộc Đại học Louisiana cho 41 chuột sống trong môi trường lạnh 5oC 1 tuần, và trong thời gian đó chuột được cho ăn thức ăn chứa nhiều béo. Họ phát hiện rằng trong thời gian đó các tế bào mỡ nâu được kích hoạt, và hệ quả là các chuột này giảm 14% trọng lượng!

Các nghiên cứu trên cho thấy tế bào mỡ nâu chỉ kích hoạt trong điều kiện lạnh. Vậy câu hỏi đặt ra ngược lại là: nếu các tế bào mỡ nâu được làm cho tê liệt (không kích hoạt) thì hệ quả là gì? Để trả lời câu hỏi này, một nhóm nghiên cứu Thụy Điển nghiên cứu trên một nhóm chuột được tạo ra mà tế bào mỡ nâu hoàn toàn “bất động”, được cho sống trong môi trường lạnh. Kết quả cho thấy chuột tăng trọng lượng khá nhanh.

Hình PET-CT scan bên phải cho thấy rất ít mở nâu xuất hiện trong cơ thể một thanh niên khi ở trong điều kiện nhiệt độ 22oC. Nhưng khi người thanh niên đó được ở trong môi trường 16oC sau 1 giờ thì mở nâu kích hoạt rất nhiều. Những đốm đen là mở nâu. Nguồn: New England Journal of Medicine. PET-CT scan có thể phát hiện mở nâu vì PET (posittron emission tomography, một loại kĩ thuật dùng để thẩm định ung thư) được thiết kế để phát hiện tín hiệu đốt glucose trong tế bào.

Tất cả các nghiên cứu trên đây cho phép chúng ta phác họa một bức tranh về vai trò của mỡ nâu. Về cấu trúc, mỡ nâu bao gồm rất nhiều mitochondria, và mitochondria hàm chứa sắt, do đó làm cho mỡ có màu nâu đỏ. Cần nói thêm rằng mitochondria có thể ví von như là những “hãng” năng lượng trong cơ thể. Mỡ nâu chỉ kích hoạt trong môi trường lạnh, và hiệu quả của mỡ nâu là đốt cháy năng lượng (tức đốt mỡ trắng), dẫn đến giảm trọng lượng hay giảm lượng mỡ trong cơ thể. Nhưng nếu cơ thể không có mỡ nâu thì sẽ trở nên béo phì dễ dàng hơn là người có mỡ nâu.

Một người đàn ông không béo phì, với trọng lượng 68 kg, có thể có khoảng 15 kg mỡ, và trong số này có khoảng 60 – 90 gram mỡ nâu. Nhưng dù chỉ 60 gram mỡ nâu cũng có khả năng đốt cháy 300 đến 500 calorie năng lượng mỗi ngày, và có thể giảm nửa kilogram mỗi tuần.

Những khám phá trên dẫn đến một định hướng quan trọng trong việc chống béo phì là tìm cách “cấy” mỡ nâu (nếu thiếu chất này), hay kích hoạt mỡ nâu (nếu đã có) để đốt cháy năng lượng từ mỡ trắng. Đây là một hành trình tương đối gay go, nhưng vài thí nghiệm trên chuột cho thấy kết quả khả quan. Một số công ti dược đang tích cực nghiên cứu bào chế thuốc để kích hoạt mỡ nâu, nhưng cần phải 10 năm nữa thì chúng ta mới biết hiệu quả ra sao.

Tuy những nghiên cứu về mở nâu lóe một tia hi vọng mới trong việc phòng chống béo phì, nhưng chúng ta vẫn không thể chủ quan phó thác mọi chuyện cho mỡ nâu. Cơ thể con người có một hệ thống tự điều chỉnh có thể nói là “diệu kì”, cho nên can thiệp vào một yếu tố rất khó cho ra kết quả tối ưu. Với béo phì, điều này có nghĩa là không nên quá tùy thuộc vào mỡ nâu để kiểm soát trọng lượng, mà còn phải thường xuyên tập thể dục và kiểm soát chế độ ăn uống lành mạnh.

PS. Bài đã đăng trên Tuổi Trẻ Cuối tuần, 17/06/2010.
Read more ...

Tiếng Anh bài 23: Những câu văn mở đầu

Chủ Nhật, 5 tháng 12, 2010
Bài báo khoa học bắt đầu bằng phần dẫn nhập (introduction). Phần dẫn nhập, đúng như nghĩa của nó, có mục tiêu dẫn dắt người đọc câu chuyện hay vấn đề mà tác giả quan tâm. Phần này cần phải viết cho hấp dẫn để người đọc không bỏ giữa chừng câu chuyện. Để viết hấp dẫn, có một số câu văn thông dụng mà tôi sẽ trình bày sau đây.


Viết phần dẫn nhập không dễ chút nào. Thông thường một bài báo y học chỉ dành khoảng 1 trang cho phần dẫn nhập. Ở đây, tác giả phải trình bày bối cảnh của vấn đề, điểm qua y văn quốc tế, chỉ ra cái khoảng trống của tri thức, và từ đó đề ra mục tiêu nghiên cứu. Cái khó là khối lượng thông tin thì quá nhiều, mà tác giả không có nhiều “đất” để viết. Nếu tác giả điểm qua y văn quá nhiều hay “ê a” quá nhiều, vì người đọc sẽ bực mình, nghĩ rằng tác giả muốn lên lớp! Nếu viết ngắn quá thì câu chuyện không được rõ ràng, và người đọc có thể nghĩ rằng tác giả chẳng hiểu biết vấn đề gì cả! Để dẫn dắt người đọc, chúng ta có thể áp dụng chiến thuật dùng những câu văn hấp dẫn. Những câu văn này rất hay thấy trong các bài báo khoa học. Chúng chẳng phải là tác phẩm của ai, mà có thể xem là của chung, hay một kho tàng ngôn ngữ tiếng Anh vậy.

Bắt đầu phần dẫn nhập bằng cách thu hút người đọc bằng những câu nói lên tính và tầm quan trọng của vấn đề mình quan tâm. Những câu văn có hiệu quả này là:

ABC is the leading cause of death in Asian populations …
Obesity is a common disorder with serious consequences of morbidity and mortality …
X is a major public health problem, and the cause of about 15% of the global burden of disease ...
B is the most potent anti-infammatory agents known to date ...
One of the most significant current discussions in the medical research community is …

It is becoming increasingly difficult to ignore the serious consequence of .....
In the history of development xyz, X has been thought of as a key factor in …


Có khi cũng cần đề cập đến yếu tố thời gian, như:


Recent developments in the field of osteoporosis have heightened the need for ….
In recent years, there has been an increasing interest in …
Recent developments in the field of immunology have led to a renewed interest in …
Recently, researchers have shown an increased interest in ....
The past decade has seen the rapid development of X in many …
One of the most important events of the 1970s was the discovery of …
The changes experienced by Xs over the past decade remain unprecedented ..
.

Kế tiếp tác giả phải nêu cho được vấn đề trong lĩnh vực nghiên cứu. Một cách để nêu có thể sử dụng những câu văn hàm chứa những chữ như however, despite, although … như sau:

Despite its long clinical success, X has a number of problems in use.
Lack of X has existed as a health problem for many years ...
Despite its safety and efficacy, X suffers from several major drawbacks: …
However, a major problem with this kind of application is …
Although there is increasing concern that some Xs are being disadvantaged …
Even though X is commonly used in clinical practice, questions have been raised about the safety of prolonged use of …


Thỉnh thoảng vấn đề mà tác giả quan tâm là một vấn đề còn trong vòng tranh cãi. Để nhấn mạnh khía cạnh bất định đó, có thể dùng một số câu văn như:

The controversy about scientific evidence for X has raged unabated for over a century.
In many Xs a debate is taking place between Ys and Zs concerning …
The issue of X has been a controversial and much disputed subject within the field of …

Debate continues about the best strategies for the management of fracture and …
Recently, many colleagues have already drawn attention to the paradox in …
To date there has been little agreement on …
This concept has recently been challenged by … studies demonstrating …
The issue has grown in importance in light of recent …


Để nêu lên những khoảng trống tri thức trong phần dẫn nhập, tác giả có thể sử dụng một số câu văn quen thuộc:

Several studies have produced estimates of X in Western populations, but there is still insufficient data for Asian populations …
The research to date has tended to focus on X rather than Y ...
Most studies in X have only been carried out in a small number of areas with relatively modest sample size ...
So far this method has only been applied to …
To date, there have been no controlled studies which compare differences in …
However, far too little attention has been paid to the issue of …

Nevertheless, there is no reliable evidence that … 


Sau phần chỉ ra khoảng trống tri thức, đến phần tác giả phát biểu mục tiêu nghiên cứu. Có nhiều cách viết, nhưng những câu sau đây có thể sử dụng:

This study sought to test the hypothesis by focussing on three questions …
The aim of this paper is to determine/examine/evaluate/validate …
The objectives of this research are to determine whether …
This paper seeks to address the following questions:
This review critically examines/discusses/traces …
In this paper I argue that …
This chapter reviews the literature concerning the usefulness of using …


Nên nhớ rằng cũng có người không ưa những câu văn như thế vì họ cho là tu từ quá. Tôi thì hay dùng những câu văn trên theo cách viết của tôi. Có lần sếp tôi nói “Mày viết văn khoa học mà cứ như là làm thơ” (đó không phải là khen, mà là chê). Nhưng tôi có phong cách của tôi, sếp có phong cách của sếp.

Ông bà ta có câu “vạn sự khởi đầu nan” để nói đến tầm quan trọng của bước đầu trong một cuộc hành trình. Tôi nghiệm ra câu này cũng rất thích hợp với việc soạn thảo một bài báo khoa học. Thời còn đi học, có những lúc tôi ngồi thừ trên bàn, trước tờ giấy trắng (nay thì trước màn ảnh của máy tính) mà không biết bắt đầu bài báo bằng câu gì cho “kêu”. Tôi tin rằng phần lớn các bạn trẻ chắc cũng có cùng kinh nghiệm. Có khi cả tuần nghĩ không ra một câu văn hay để bắt đầu bài báo, và người thì cứ đờ đẩn (cứ như là nhà văn, nhà thơ), chẳng biết phải viết câu gì đầu tiên. Nhưng một khi đã viết được câu đầu, tôi phát hiện ra là những phần sau sẽ rất trôi chảy. Cũng y như khi đi nói chuyện trong các hội nghị, khi câu đầu được phát biểu êm xuôi, thì phần trình bày cũng sẽ thông. Nhưng nếu vào đầu mà đã phát âm sai, hay nói lúng túng, thì người nói sẽ “mất thăng bằng” và dần dần trượt dài trên hành trình … Do đó, rất quan trọng để tìm câu văn khởi đầu. Hi vọng rằng những chỉ dẫn trên sẽ giúp cho các bạn khởi đầu bài báo cho … thật hay. :-)

NVT
Read more ...

Du học sinh: đi, ở, về …

Chủ Nhật, 28 tháng 11, 2010
Hôm nay đọc được một phân tích thú vị về tình trạng du học sinh tiến sĩ ở Mĩ. Các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi là số du học sinh ở lại là bao nhiêu và có thay đổi qua các năm qua hay không, và yếu tố nào làm cho họ ở lại Mĩ. Kết quả cho thấy vài xu hướng đáng chú ý …



Mỗi năm ở Mĩ, National Science Foundation (NSF) có làm một cuộc điều tra để biết số nghiên cứu sinh và du học sinh sau đại học đang theo học tại các trường của Mĩ. Những số liệu đã được khai thác rất nhiều cho các mục tiêu khác nhau, từ chính sách học bổng đến thu hút nhân tài. Mĩ nối tiếng là nơi thu hút nhân tài từ khắp nơi trên thế giới, và những du học sinh đến học tại Mĩ là một nguồn nhân tài lí tưởng. Lí tưởng ở chỗ chính phủ Mĩ vừa thu được tiền học phí từ nước gửi du học sinh, vừa có sản phẩm khoa học (vì bài báo phải kí tên lấy địa chỉ của Mĩ), vừa có người tài, mà họ chẳng tiêu ra đồng nào!

Một trong những câu hỏi mà người ta thường đặt ra là số du học sinh tiến sĩ ở lại Mĩ là bao nhiêu, và tại sao họ ở lại. Câu hỏi này cũng liên quan đến Việt Nam ta, vì chúng ta cũng đang bàn vấn đề chảy máu chất xám. Trong bài báo “International doctorates: trends analysis on their decision to stay in US” của nhóm tác giả D Kim, CA Bankart, và L Isdell (tập san Higher Ed 18/11/2010, bản online) hé lộ cho chúng ta một số xu hướng rất đáng chú ý. Dùng dữ liệu điều tra của NSF, các nhà nghiên cứu phân tích cho thấy tỉ lệ ở lại Mĩ tăng dần theo thời gian, chứ không giảm như nhiều người tưởng! Trong thập niên 1980s, tỉ lệ du học sinh tiến sĩ quyết định ở lại Mĩ là 49.5% (9676 / 19333), đến thập niên 1990s là 57.1% (12792 / 22404), và thập niên 2000 là 66.1% (13421 / 20295).

Tỉ lệ ở lại Mĩ dao động theo ngành khoa học (bảng 1). Xu hướng chung cho thấy tỉ lệ ở lại Mĩ tăng theo thời gian trong tất cả các ngành. Trong thập niên 1980s, nghiên cứu sinh ngành sinh học có tỉ lệ ở lại Mĩ cao nhất (81%), kế đến là các ngành khoa học tự nhiên và vật lí (78%). Những ngành như kĩ thuật, thương mại và ngạc nhiên thay, nhân văn, cũng có tỉ lệ ở lại Mĩ khá cao (gần 70%). Tỉ lệ ở lại của các du học sinh ngành sinh học có thể hiểu được vì ngành này mới phát triển trong đầu thập niên 2000, và Mĩ hiện đang dẫn đầu công nghệ sinh học trên thế giới, và có nhiều cơ hội cho nghiên cứu sinh hơn các ngành khác.

Bảng 1. tỉ lệ du học sinh tiến sĩ ở lại Mĩ phân chia theo ngành khoa học
Ngành
1980s
1990s
2000s
Nông nghiệp, y tế
23
31
46
Sinh học
31
45
81
Kĩ thuật
57
57
68
Vật lí, tự nhiên
58
65
78
KH Xã hội
52
57
56
Nhân văn
58
68
68
Giáo dục
39
57
51
Thương mại
59
63
68

Nước nào có du học sinh ở lại nhiều nhất? Bảng 2 dưới đây cho thấy du học sinh Trung Quốc đứng đầu bảng, với tỉ lệ ở lại Mĩ là 93% (thập niên 2000s), và tỉ lệ này tăng vọt từ thập niên 1980 (74%). Du học sinh Ấn Độ cũng có tỉ lệ ở lại cao (khoảng 90% qua các năm 1980 – 2000s). Riêng Nhật có số du học sinh ở lại ~50%, và tỉ lệ này không dao động lớn trong thời gian 20 năm qua.

Có lẽ điều đáng ngạc nhiên là du học sinh Thái Lan có tỉ lệ ở lại thấp nhất. Thật vậy, số liệu của thập niên 2000s cho thấy 85% du học sinh Thái Lan về nước. Điều ngạc nhiên thứ hai là Hàn Quốc, một nước có trình độ khoa học phát triển khá cao, cũng có tỉ lệ ở lại tăng theo thời gian: 62% năm 1980s, 69% trong 1990s, và 77% trong thập niên 2000s. Chẳng những Hàn Quốc, mà du học sinh Âu châu nói chung cũng có xu hướng ở lại Mĩ khá cao (trung bình khoảng 70%).

Bảng 2. tỉ lệ du học sinh tiến sĩ ở lại Mĩ phân chia theo nước gửi du học sinh
Quốc gia
1980s
1990s
2000s
Trung Quốc
74
92
93
Ấn Độ
87
87
90
Nhật
58
51
54
Hàn Quốc
62
69
77
Đài Loan
55
53
56
Thái Lan
22
20
15
Thổ Nhĩ Kì
64
43
50
Canada
44
54
62
Mexico
32
27
39
Brazil
14
26
40
Âu châu
63
67
74
Á châu
40
42
49
Châu Mĩ Latin
36
45
54
Châu Phi
38
49
61

Yếu tố nào làm cho du học sinh ở lại Mĩ? Để trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu dùng kĩ thuật phân tích “logistic regression” để phân tích dữ liệu. Kết quả hơi phức tạp, nhưng có thể tóm lược sau đây: độ tuổi, giới tính, nơi tốt nghiệp cử nhân, và nơi học tiến sĩ. Độ tuổi không có ảnh hưởng lớn đến việc ở lại, tuy nhiên du học sinh cao tuổi có xu hướng về nước hơn là ở lại Mĩ (so với du học sinh trẻ tuổi). Nữ du học sinh có xu hướng ở lại cao hơn nam, với odds ở lại tăng khoảng 35%. Những du học sinh lấy bằng cử nhân từ đại học Mĩ có xu hướng ở lại cao gấp 2 lần so với những người có bằng cử nhân từ bên nước nhà. Du học sinh học tiến sĩ ở những viện nổi tiếng và có nhiều nghiên cứu cũng có xu hướng ở lại cao hơn du học sinh từ các trường “làng nhàng”. Ngoài ra, còn một số kết quả khác như ngành học và quốc gia cũng có ảnh hưởng đến xu hướng ở lại Mĩ.

Phân tích này không thấy nói đến du học sinh Việt Nam. Có lẽ vì số du học sinh tiến sĩ từ VN còn thấp, nên được gộp chung vào nhóm “Á châu”. Do đó, chúng ta không có dữ liệu gì để phát biểu xu hướng ở / về của du học sinh Việt Nam. Nếu Trung Quốc, Ấn Độ và Hàn Quốc là những “kinh nghiệm”, tôi đoán rằng số nghiên cứu sinh cấp tiến sĩ của VN ở lại Mĩ có lẽ cũng trên 70%. Nhưng những phân tích trên đây cũng mang tính gợi ý cho các nhà quản lí giáo dục Việt Nam nên thực hiện một nghiên cứu tương tự để có thêm thông tin về xu hướng ở / về của nghiên cứu sinh VN.

TB. Nói chuyện bên Mĩ làm tôi chợt nhớ chuyện bên tôi (Úc). Hôm trước, tôi có nói đến một nghiên cứu sinh của tôi, nhưng tôi chưa “tiết lộ” rằng nghiên cứu sinh du học tự túc này cũng ở lại Úc. Chẳng những ở lại Úc, mà còn thành hôn và bảo lãnh người yêu bên VN sang Úc, và thế là VN mất thêm 2 người có tài. :-) Nói đùa thế thôi, chứ tất cả những nghiên cứu sinh người Việt của tôi dù ở lại đây nhưng vẫn thường hay về VN giúp đỡ chuyên môn. Do đó, nói là “ở lại”, nhưng sự thật thì vẫn là người của Việt Nam. 
Read more ...

Chúc mừng nghiên cứu sinh!

Chủ Nhật, 28 tháng 11, 2010
Lâu lâu mới có dịp viết vài dòng để chúc mừng nghiên cứu sinh. Hôm nay là một dịp lí tưởng để viết vài dòng chúc mừng một nghiên cứu sinh của tôi mới được chấp nhận học vị tiến sĩ.



Nghiên cứu sinh được vinh dự đó là Trần Hoàng Ngọc Bích, đã theo học trong nhóm của tôi cũng khoảng 4 năm qua. Sau 4 năm miệt mài nghiên cứu, Bích đã hoàn tất luận án về di truyền trong loãng xương, với đặc biệt nghiên cứu gien FTO, COLIA1 và LRP5. Bốn công trình đã công bố trên các tập san hàng đầu trong ngành, 3 công trình đang hay sắp nộp. Luận án >300 trang bao gồm 10 chương (1 chương tổng quan, 1 chương phương pháp, 7 chương kết quả và 1 chương kết luận) được examiners đánh giá là “impressive”. Sau 3 tháng bình duyệt, 3 examiners đưa ra một loạt nhận xét và phê bình. Examiner 1 là một giáo sư về di truyền học ở Queensland quá hài lòng với luận án và chẳng bắt bẽ gì, ngoài trừ một loạt lỗi … chính tả. Examiner 2 là một giáo sư Thụy Sĩ rất “đình đám” trong ngành di truyền về xương cũng rất ấn tượng với luận án, toàn khen, chỉ chê hai chỗ chưa rõ ràng. Examiner 3 là một giáo sư di truyền loãng xương rất nổi tiếng ở Anh thì khó khăn hơn, trong 3 trang bình luận và nhận xét ông ấy than phiền có vài chỗ ông ấy không hiểu (về gene-gene interactions), bắt phải giải thích thêm và thậm chí phân tích thêm cho ông ấy thấy mới tin. Nhưng tất cả examiner đều đồng ý rằng luận án “impressive”. Thế là thêm 2 tuần trả lời những phê bình và nhận xét đó. Và, hội đồng khoa bảng của UNSW mới họp xong, và sau cùng đã thông qua và chấp nhận. Sáng nay, Khoa trưởng Khoa sau đại học của UNSW gửi lá thư thông bào đến Bích và cho tôi. Lá thư viết vỏn vẹn như sau:

Dear student,

Congratulations! The University has approved your admission to the degree of Ph.D..

A letter confirming this will be sent to you soon. You will also be sent details of your graduation ceremony when the date has been scheduled. Please ensure that you have submitted the bound library copy and the electronic copy of your thesis have been submitted two weeks before your ceremony date. The University requires that both of these are lodged before your testamur can be presented to you.

Please note that this email has been copied to your Supervisor and an administrator within your School for their information.

Yours sincerely

Dean of Graduate Research

Hồi xưa, họ không có lá thư này, mà chỉ có lá thư chính thức. Nay thì họ có qui trình mới mà tôi nghĩ là tốt hơn trước. Theo qui trình này, nghiên cứu sinh phải nộp luận án bản draft (tức chưa đóng bìa) để gửi đi cho các examiner nhận xét, rồi sau đó phải sửa theo nhận xét (vì không có luận án nào được chấp nhận mà không sửa!) mới đóng thành tập và nộp cho trường làm hồ sơ.

Bích là một trong những nghiên cứu thành công nhất của nhóm tôi. Trong thời gian theo học và nghiên cứu, Bích chẳng những công bố nhiều công trình nghiên cứu, mà còn đoạt 2 giải thưởng quan trọng là Young Investigator Award của Hội nghiên cứu loãng xương Hoa Kì (ASBMR), và giải thưởng Christine and T J Martin Award của Hội Loãng xương Úc và Hội loãng xương Quốc tế (IBMS). Hai giải này rất danh giá. Giải của ASBMR chỉ có 500 USD nhưng có giá trị còn cao hơn giải của IBMS có giá trị 15,000 USD. Ngoài ra, chị ta còn chiếm một loạt gần 10 giải thưởng cho đi dự hội nghị và làm việc trong các lab từ Âu châu, Úc châu đến Mĩ. Có thể nói Bích là một trong những niềm tự hào của nhóm tôi và cá nhân tôi (người khác là Bs Nguyễn Đình Nguyên, chiếm một loạt 3 giải thưởng quốc tế).

Tôi không nhớ rõ bối cảnh Bích xin vào học, nhưng chỉ nhớ nói chuyện qua điện thoại và tôi hơi ngại. Ngại một phần là không biết chị này “làm ăn” ra sao vì tiếng Anh cũng còn hạn chế lắm (lúc đó Bích sang Úc được vài năm gì đó và mới học xong masters từ UNSW) mà tiền thì chẳng có một xu nào. Tôi bàn với HDC của Garvan, thì họ nói “Phải nói thẳng cho cô ấy biết là nếu không có scholarship thì Garvan không có cho đồng nào đâu”. Họ còn nói học masters đơn thuần thì chưa thể chấp nhận cho học PhD được. (Thật vậy, Bích phải tiêu ra gần 1 năm trời để chứng minh khả năng có thể theo đuổi học PhD rồi sau đó mới chính thức trở thành nghiên cứu sinh tiến sĩ). Tôi hỏi đi hỏi lại là có ok không, học PhD là cực lắm chứ chẳng chơi, và không có chuyện đi làm ngoài giờ để kiếm thêm thu nhập (vì không bao giờ có thì giờ làm chuyện đó). Điều tôi nhớ là khi tôi nói gì chị ta cứ “dạ” mà chẳng có bàn gì cả, càng làm tôi hồi hộp, không biết mai mốt sẽ làm ăn như thế nào để sống sót trong môi trường cạnh tranh khoa học như thế này. Nhưng thấy Bích có quyết tâm, nên tôi bàn với co-supervisor là “nhắm mắt” nhận đi. Hóa ra cái quyết định nhắm mắt đó lại là một quyết định sáng suốt! Thế là Bích theo học trong trường St Vincent's Clinical School của chúng tôi. Là nghiên cứu sinh ham học, chịu khó làm việc, Bích phân tích cả chục gen trên hàng ngàn bệnh nhân, rồi còn phải học thêm về bone density, gene sequence và bioinformatics. Chúng tôi rất hài lòng với những thành tựu của Bích.

Nay thì Trần Hoàng Ngọc Bích đã chính thức được gọi là “Doctor”. Tôi viết những dòng này một mặt là chúc mừng học trò mà có khi tôi xem như con cháu (vì cỡ tuổi cháu gái tôi), mặt khác cũng là một vài chia sẻ vài thông tin về cách học PhD bên này mà các bạn đang có ý định theo học trong nhóm của tôi tại Garvan chắc cũng cần biết.

NVT
Read more ...

Thông báo: Workshop về ứng dụng thống kê trong nghiên cứu khoa học

Chủ Nhật, 28 tháng 11, 2010
Cuối năm nay tôi đi sẽ công tác bên nhà và rất bận rộn. Trong thời gian này tôi có giảng tại 5 nơi (3 ở Hà Nội và 2 ở TPHCM) về nhiều đề tài, từ y khoa đến chuyện “bếp núc” như một workshop về cách thức công bố bài báo khoa học do Bộ GDĐT tổ chức. Riêng phần ở TPHCM tôi giảng về ứng dụng thống kê học trong việc phân tích và diễn giải dữ liệu khoa học. Các bạn bên Đại học Bách khoa nhờ tôi post chi tiết khóa học lên đây để thông báo xa gần. Lớp học chỉ giới hạn trong vòng 70 học viên, nên các bạn nếu muốn theo học thì phải ghi danh trước và hình như ban tổ chức sẽ chọn học viên thích hợp.
NVT 

 
====

Thông báo

Workshop Ứng dụng Thống kê trong nghiên cứu khoa học

Chúng tôi hân hạnh thông báo một workshop về Ứng dụng Thống kê trong nghiên cứu khoa học sẽ được tổ chức tại Đại học Bách khoa TPHCM từ ngày 17 đến 27/12/2010. Workshop này nằm trong chương trình “Tăng cường năng lực đào tạo và nghiên cứu khoa học” tại ĐHQG TP Hồ Chí Minh (TRIG2).

Khoa học thống kê đóng vai trò cực kì quan trọng trong qui trình khám phá tri thức khoa học. Các phương pháp phân tích thống kê được sử dụng trong việc tìm một mô hình nghiên cứu tối ưu, phân tích và diễn giải dữ liệu khoa học. Tuy nhiên, ở nước ta, bộ môn khoa học thống kê chưa được phát triển và quan tâm đúng mức. Khóa học này được tổ chức nhằm góp một phần vào việc nâng cao phương pháp nghiên cứu khoa học và sự phát triển khoa học của nước ta.

Mục tiêu
  • Cung cấp cho học viên những kiến thức cơ bản về phương pháp khoa học (scientific methods) và mối liên hệ với khoa học thống kê (statistical science);
  • Giới thiệu một số phương pháp phân tích đơn biến và mô hình đa biến có thể áp dụng cho phân tích dữ liệu nghiên cứu khoa học;
  • Nâng cao kĩ năng giải quyết vấn đề và tính toán thống kê bằng máy tính qua ngôn ngữ thống kê R.
Đối tượng
  • Nghiên cứu sinh sau đại học;
  • Các nhà khoa học thực nghiệm như y sinh học, nông nghiệp, môi trường, kĩ thuật;
  • Các nhà khoa học xã hội có nhu cầu sử dụng phương pháp phân tích thống kê.
Workshop được thiết kế cho các học viên đã có kiến cơ bản về thống kê hoặc chút ít kinh nghiệm nghiên cứu khoa học. Nếu có kinh nghiệm sử dụng các ngôn ngữ máy tính thì càng tốt nhưng không quan trọng.

Chương trình

Chương trình học bao gồm 25 bài giảng, từ cơ bản đến phức tạp, tập trung vào các chủ đề như phương pháp khoa học và khoa học thống kê, các phương pháp phân tích khác biệt giữa 2 nhóm và hơn 2 nhóm, mô hình phân tích tương quan, mô hình phân tích các dữ liệu theo thời gian, mô hình phân tích đa biến, giới thiệu một số phương pháp “mới” (như trường phái Bayes và kĩ thuật bootstrap). Đi kèm với giảng (buổi sáng) là bài tập thực hành trên máy tính và thảo luận (buổi chiều). Bài giảng soạn bằng tiếng Anh (để học viên làm quen với thuật ngữ) nhưng giảng bằng tiếng Việt. Ngoài ra, còn có một seminar về ứng dụng mô hình đa biến trong môi trường học

Giảng viên

Nguyễn Văn Tuấn, Giáo sư y khoa, Đại học New South Wales, Sydney, Australia. 

Nguyễn Đức Hiệp (phần seminar về môi trường học), Senior Scientist, Cục Bảo vệ môi trường bang New South Wales, Australia (Environmental Protection Agency). 

Một số giảng viên của Đại học Bách khoa TPHCM. 

Địa điểm

ĐH Bách khoa TPHCM, đường Lý Thường Kiệt, Q.11. Địa điểm cụ thể sẽ được thông báo sau hay qua liên lạc với ban tổ chức (địa chỉ dưới đây).

Học phí

Học phí là 2 triệu đồng cho học viên có việc làm, cho nghiên cứu sinh và học viên cao học là 700 ngàn đồng. Học phí bao gồm giáo trình, trà nước giải lao. Học viên tự lo ăn trưa. 

Liên lạc

Chi tiết về workshop: TS Nguyễn Văn Minh Mẫn, email: mnguyen@cse.hcmut.edu.vn
 Địa chỉ email này đã được bảo vệ từ spam bots, bạn cần kích hoạt Javascript để xem nó.
Đăng kí: TS Lê Trung Chơn, Email: ltchon@hcmut.edu.vn
Read more ...

Thông báo chuyển nhà

Thứ Hai, 22 tháng 11, 2010
Gần đây, như các bạn đã biết, trang web cá nhân nguyenvantuan.net bị tấn công vài lần. Lần sau cùng có vẻ nặng nhất vì toàn bộ bài viết bị xóa sạch. May mắn thay, do có back-up nên đại đa số bài đều có thể upload lại. Ba hôm nay, trang web đột nhiên trở nên rất chậm, chậm đến nổi tôi không vào được để upload bài vở. Nhìn vào số truy cập thì vẫn khoảng 6000 / ngày, hoàn toàn không có gì tăng đột biến. Chẳng hiểu tại sao trang web quá chậm. Một người am hiểu về mạng cho biết có thể trang web bị tấn công bằng robot, tức chỉ cần 1 người máy truy cập và nhân lên hàng ngàn truy cập, có thể làm nghẽn trang web dễ dàng. Dĩ nhiên, đó chỉ là giả thuyết và một cách giải thích, chứ chưa biết đúng hay sai. Tuy nhiên, có một thực tế là có người không muốn thấy trang web đó tồn tại. Cho nên, từ nay tôi sẽ cố gắng cập nhật trang web (khi có thể) nhưng đồng thời cũng quay về với tuan's blog.

NVT
Read more ...

Để nhớ đến một người bạn chưa về đến quê

Thứ Hai, 22 tháng 11, 2010
Thiền sư Vạn Hạnh từng viết “thân như điện ảnh, hữu hoàn vô / vạn mộc xuân vinh thu hựu khô” (Thân như điện chớp, có thành không / cỏ cây xuân thắm, thu héo tong) để nói đến sự mong manh của một đời người. Mới thấy đó, rồi chỉ một vài giây phút sau thì mất. Đó cũng chính là tình cảnh của anh bạn tôi: sáng nay anh đã ra đi vĩnh viễn sau một cơn đột quị.

Anh bạn tôi, gọi theo cách gọi của miền Nam, là anh Hai T, cùng tuổi với tôi, tức là không trẻ mà cũng chưa có vinh dự được gọi “người cao tuổi”. Anh Hai T là người chúng tôi gọi đùa là “khỏe như trâu”, thân người to lớn, hơi thấp (và do đó được xếp vào nhóm obese, một risk factor của đột quị) nhưng da ngâm đen (không sợ thiếu vitamin D), chưa bao giờ vào bệnh viện, chưa bao giờ mắc bệnh gì nghiêm trọng (ngoài những cảm cúm theo mùa). Ấy thế mà chỉ một cơn đột quị đã đánh gục anh ngay lúc đang làm việc trong hãng sửa xe của chính anh tạo nên. Vào bệnh viện, nằm phòng cấp cứu, phải thở bằng máy, nhưng chỉ 8 giờ sau thì bác sĩ đề nghị gia đình cho phép rút ống để anh ra đi thanh thản. Chưa một lần vào bệnh viện, nhưng lần nhập viện đầu tiên cũng là lần nhập viện sau cùng của anh.

Bạn bè nghe tin anh ra đi đột ngột ai cũng sốc. Mới ngày hôm kia (thứ Bảy), anh còn tụ tập với đám bạn bè trong cái hãng sửa xe của một người bạn khác, lai rai vài lon bia, và hát karaoke rân trời. Hôm đó tôi phải đưa mấy anh bạn đồng nghiệp ở Trường Y Hải Phòng đi chơi trước khi mấy anh ấy lên đường về Việt Nam, nên tôi tham dự buổi họp mặt hơi trễ. Thấy tôi đến, anh Hai T kéo ghế cho tôi ngồi rồi vỗ vai nói “Ê, nảy giờ tôi nhắc ông hoài, ghế này vẫn dành cho ông đó”. Nói xong, anh gắp một miếng thịt vịt bỏ vào chén và bảo “ăn đi”. Anh rất quí tôi, có miếng ăn gì ngon cũng để dành cho tôi, anh thích loại rượu vang đỏ, và có chai nào ngon cũng nhất định để dành một li cho tôi thử. Anh thường nói “ông là tấm gương cho đám nhỏ nó noi theo”. “Đám nhỏ” ở đây là con của anh ấy. Thật ra, anh chỉ nói thế thôi, chứ chúng nó đã thành công trước khi biết đến tôi. Hôm đó, anh còn khoe với tôi là mới mua vé về Việt Nam vào dịp Tết, và hỏi tôi có “về ăn Tết ở bển cho vui không”. Anh còn nói mới khám phá ra một quán bán thịt bò ở Củ Chi rất ngon, và quyết chí sẽ đến đó “ăn cho biết”.

Nhưng chưa kịp về đến quê thì anh đã ra đi vĩnh viễn. Sự ra đi đột ngột của anh để lại biết bao thương tiếc trong nhóm bạn bè. Tôi định chiều nay sẽ ghé qua bệnh viện để thăm anh, nhưng sáng nay mới vào office đã nghe hung tin: sẽ rút máy thở để anh ra đi thanh thản. Thế là tôi chưa kịp bắt tay anh, chưa nhìn anh lần cuối, thì anh đã ra người thiên cổ!

Tôi có một nhóm bạn quen nhau từ những ngày mới sang Úc định cư 30 năm về trước. Tôi quen gọi đây là những “bội thu” của Úc. Dù đã định cư ở đây trên 30 năm, nhưng chưa một ai ăn một đồng tiền nào từ tài trợ xã hội của Úc; ngược lại, họ đóng góp công sức của mình vào sự phồn thịnh của Úc. Những người bạn tôi sang đây với hai bàn tay trắng, có người lên bờ chỉ cái quần đùi và áo thun, nhưng sau hơn 20 năm cần cù và miệt mài làm việc họ đã tạo cho mình một cuộc sống ổn định, dư dả, đủ “tiếp sức” cho thân nhân bên Việt Nam. Những người bạn của tôi làm “việc tay chân”, người thì sửa xe ôtô, kẻ thợ điện, người làm đồng và sơn xe, người làm làm sắt, v.v… Anh Hai T là một trong những người như thế. Anh Hai T khi mới sang Úc cũng làm đủ thứ nghề, mãi đến khoảng 10 năm trước anh mới kì cóp đủ để mở một cái hãng nhỏ chuyên sơn xe làm đồng xe. Hãng của anh tuy nhỏ nhưng rất đắc khách, một phần vì anh rất khéo tay và làm rất uy tín, một phần khác nhờ bạn bè trong nghề giới thiệu. Tuy mang tiếng là làm chủ, nhưng anh có khi làm còn hơn cả công nhân. Anh là một người Việt tị nạn tiêu biểu, đã đóng góp sức mình cho xứ sở này ngay từ những ngày đặt chân đến Úc.

Thế hệ của anh và tôi là thế hệ làm cật lực cho con cháu. Người trong nước có câu hay hơn: “hi sinh đời bố, củng cố đời con”. Câu này quả thật thích hợp cho anh Hai T và những người bạn của tôi. Thật vậy, tôi quen một anh bạn khi sang đây với 5 đứa con nheo nhóc, đen đúa, còn anh thì chỉ biết đọc biết viết, nhưng sau 20 năm tất cả 5 đứa đều tốt nghiệp đại học, có đứa thành danh trong xã hội. Có lần tôi hỏi mấy đứa nhỏ tụi nó học gì và học ở trường nào, hai vợ chồng cười nói với tôi hết sức dễ thương: “biết chết liền”. Hai người không biết con mình học cái gì và học trường nào! Mấy đứa nhỏ chỉ báo cho ba má chúng đi dự lễ tốt nghiệp, và thế là xong. (Thật ra thì tôi có hỏi chuyện tụi nhỏ nên biết được chúng nó là kiến trúc sư, kĩ sư, thầy giáo, kế toán, và thương mại). Nhưng anh Hai T thì “khá” hơn, anh biết con mình học gì và làm gì. Những lúc ngà ngà, anh Hai T thường hay tâm sự với tôi và bạn bè rằng anh xuất thân từ một gia đình nổi tiếng với nghề làm nước mắm ở Biên Hòa, hồi nhỏ anh là người lêu lỏng, ít học (dù anh chị em ai cũng học đại học và trở nên giàu có), nhưng mấy đứa con của anh đứa nào cũng tốt nghiệp hay đang học đại học, đứa thì đang học nha sĩ, đứa ra trường dược sĩ, đứa thành kĩ sư, nhưng chẳng có đứa nào nối nghiệp “làm xe” của anh cả. Nói xong anh cười khà khà, như là bày tỏ sự mãn nguyện cho sự hi sinh của mình.

Anh là một người có cá tính rất … Nam bộ. Anh hút thuốc lá, nhưng không chịu hút thuốc lá có đầu lọc, mà anh mua thuốc về, tự tay vấn thành từng điếu, rồi bỏ trong cái hộp thuốc làm bằng thiết có hiệu
555 ở phía ngoài hộp. Bạn bè quen gọi “thuốc là 555 của Hai T”. Anh chẳng bao giờ làm phật lòng ai, nhưng cũng thỉnh thoảng nổi nóng và chửi thề. Cách chửi của anh cũng đặc biệt: chỉ một tiếng Mẹ. Có lần anh kể lại một vụ đuổi khách hàng của anh: “Mẹ! Tôi ghét nhất mấy người khách lại trả giá từng đồng. Hồi chiều có thằng Ấn Độ đến nó kì kèo, thấy ghét. Tôi muốn đuổi nó đi, nên ra giá cao gấp 10 lần, mà ông biết không, nó đồng ý mới kẹt mình chớ. Mà tôi đâu nở lòng lấy giá đó, nên tôi nói ‘tao hết nước sơn rồi’ để nó đi chỗ khác. Mẹ! Ghét nhất mấy thằng bần tiện”. Anh đúng là hào hiệp, có khi làm xe cho khách không lấy tiền vì anh nói “chuyện nhỏ mà”.

Anh làm quần quật suốt 7 ngày, và chỉ có niềm vui vào ngày cuối tuần. Tôi nghĩ ngoại trừ những ngày về Việt Nam, anh không có ngày gọi là “week end”. Ngày cuối tuần, bạn bè tụ tập nhau uống bia, nhậu nhẹt, và hát karaoke. Ngoài nghề chính, anh còn rất giỏi nấu ăn nhanh và ngon. Có khi tôi thấy anh nấu một món súp với ba sườn và rau gì đó mà chỉ đúng 10 phút là có ăn, và ai cũng khen ngon. Ngon thật, chứ không khen để lấy lòng. Anh cười khà khà hỏi: “nấu vậy mở nhà hàng được chưa?” Trước đây tôi không biết hát karaoke, nhưng vì sức ép của Hai T mà tôi bây giờ cũng hát tàm tạm. Anh thích hát những bài “nhạc sến”, những bài nổi tiếng trước 1975. Chỉ có tôi chọn bài anh mới thích, vì anh nghĩ tôi biết tâm lí anh. Anh rất thích bài Hát nữa đi em của Phố Thu. Mới 2 hôm trước, anh còn say sưa với Hát nữa đi em, lỡ ngày kia sông cạn đá mòn / Hát nữa đi em, cuộc tình ta chưa hết đoạn đường / Hát nữa đi em, khơi bếp hồng đốt lửa đêm đen / Chuyện ngày xưa nhắc chi thêm buồn / Đời ai không có những tâm sự buồn. Nghe anh xuống giọng câu Đời ai không có những tâm sự buồn tôi có cảm tưởng như anh có tâm sự gì buồn, nhưng cũng phải công nhận anh có chất giọng rất tốt. Có khi nhìn anh nghêu ngao những lời ca như Đêm đêm ngửi mùi hương / mùi hoa sứ nhà nàng / Hương nồng hoa tình ái / đậm đà đây đó gọi tên / Nhà nàng cách gần bên / giàn hoa sứ quanh tường / Nhìn sang trộm nhớ thương thầm / mơ ngày mai lứa đôi, tôi thấy anh như thả hồn vào ca khúc. Nghe riết những bài anh hát tôi cũng … thuộc lòng luôn.

Nay thì anh Hai T đã đi xa, mai mốt đây nghe lại những bài hát đó tôi sẽ nhớ đến câu Đời ai không có những tâm sự buồn. Đối với tôi đó là bài hát có kỉ niệm buồn. Buồn vì một người bạn đột ngột bỏ cuộc vui. Vắng một người thế giới trở nên hoang vu. Vắng một người bạn quen biết bấy lâu nay tôi cảm thấy như mình bị hụt hẫng. Nhưng có lẽ tôi nên mừng cho anh bạn tôi đã chuyển nghiệp.

NVT
Read more ...

Website nguyenvantuan.net lại có vấn đề

Thứ Hai, 15 tháng 11, 2010
Sáng nay, website nguyenvantuan.net của tôi lại gặp vấn đề, bạn đọc không truy cập được. Nguyên nhân vẫn như 2 lần trước đây, tức là có quá nhiều người truy cập cùng một lúc nên website bị nghẽn, giống như DDoS gì đó. Chúng tôi đang cố gắng khắc phục vấn đề này.

Xin thông báo cho bạn đọc biết.

NVT
Read more ...

Vấn đề đào tạo và nuôi dưỡng nhân tài Việt

Thứ Tư, 13 tháng 10, 2010
Dưới đây là vài trao đổi với phóng viên Bảo Vũ của Đài Radio Australia (chương trình tiếng Việt) liên quan đến chuyện môi trường khoa học và đào tạo. Tựa đề là do phóng viên đặt, đọc thấy hơi to tát :-), nhất là có chữ “nhân tài”, nhưng thôi đó cũng là một cách nói vậy. Xin giới thiệu cùng các bạn.
NVT

===

Vấn đề đào tạo và nuôi dưỡng nhân tài Việt

‘Hiền tài là nguyên khí của quốc gia’ là câu nói được nhiều người biết đến. Thế nhưng thực tế cho thấy từ bao năm qua, tại Việt Nam việc đào tạo, nuôi dưỡng và sử dụng nhân tài vẫn chỉ là đề tài thảo luận ‘suông’ và không có giải pháp cụ thể. Tuy nhiên, mỗi khi có một nhân tài đất Việt đạt được một thành tích xuất sắc nào đó thì vấn đề này lại được tiếp tục đưa ra bàn luận sôi nổi.

Bay Vút đã thực hiện cuộc phỏng vấn Giáo sư Y khoa Nguyễn Văn Tuấn thuộc Đại học New South Wales, Sydney về đề tài này. Ngoài việc giảng dạy, ông Tuấn còn là chuyên gia chuyên ngành loãng xương tại Viện Nghiên cứu Y khoa Garvan từ khoảng 20 năm qua. Ông từng giảng dạy tại Đại học Wrights States (Hoa Kỳ) và là giáo sư thỉnh giảng tại nhiều nước như Anh, Hongkong. Giáo sư Tuấn đã có gần 150 công trình nghiên cứu khoa học mà 70% là về di truyền học và 30% là dịch tễ học. Ngoài lãnh vực chuyên môn, ông cũng tham gia viết về văn học, báo chí và các sự kiện đương thời cùng đóng góp nhiều bài vở cho báo chí cũng như mở trang blog riêng mang tên mình.

Bay Vút: Thưa giáo sư những yếu tố nào cần có để đào tạo ra nhân tài?

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Tôi nghĩ đây là câu hỏi rất lớn và cũng khó có câu trả lời đầy đủ nhưng theo tôi có 4 yếu tố. Yếu tố thứ nhất là môi trường học thuật. Đây là yếu tố rất quan trọng vì nó giúp cho mọi người có cơ hội tự do trao đổi các ý tưởng và học hỏi lẫn nhau. Khái niệm ‘môi trường tự do học thuật’ có thể được hiểu là nơi các nhà nghiên cứu có thể thoải mái theo đuổi các các dự án để góp phần đem lại lợi ích cho xã hội mà không phải chịu bất cứ sự gò bó hoặc định hướng nào.”

“Yếu tố thứ hai là văn hóa khoa học. Yếu tố này có nhiều tiêu chí, nhiều đặc điểm mà một trong những nổi bật là người nghiên cứu phải ‘nói có sách mách có chứng’

“Yếu tố thứ ba là cơ sở vật chất. Hiện nay, nếu muốn làm nghiên cứu khoa học một cách thực sự có ý nghĩa và có đóng góp cho quốc tế thì cơ sở vật chất phải khá dồi dào. Cơ sở vật chất không đầy đủ như ở nhiều nước thuộc thế giới thứ Ba hoặc các nước đang phát triển thì khó mà nâng cao khả năng nghiên cứu khoa học. ”

“Yếu tố thứ tư là nhân sự. Theo tôi, các quốc gia phải có những nhà khoa học hàng đầu hoặc đi tiên phong trong những lĩnh vực nào đó vì họ có thể đưa ra những định hướng tốt để nghiên cứu.”

Bay Vút: Theo ông, yếu tố nào là quan trọng nhất?

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Tôi nghĩ nhân sự là số một, kế đó là môi trường học thuật, cơ sở vật chất xếp thứ ba rồi sau đó là văn hóa khoa học. ”

Bay Vút: Sự kiện Giáo sư Ngô Bảo Châu đoạt giải thưởng Fields trong thời gian vừa qua đã gây xôn xao dư luận. Theo ông, nếu Ngô Bảo Châu chỉ học tập và làm việc ở Việt Nam thì liệu chúng ta có được một Giáo sư Ngô Bảo Châu như ngày nay hay không?

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Theo những suy luận của tôi dựa trên cơ sở thực tế về những gì đã và đang diễn ra ở Việt Nam trong vòng mấy chục năm qua và trong thời gian gần đây, tôi nghĩ với môi trường học thuật và làm việc của Việt Nam, chúng ta không thể có được một Ngô Bảo Châu là chủ nhân của giải thưởng Fields.”
“Có rất nhiều lý do nhưng tôi nghĩ một trong những nguyên nhân quan trọng nhất là Việt Nam còn thiếu môi trường tự do học thuật cũng như chưa hẳn đã có văn hóa học thuật theo đúng nghĩa. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất cũng còn yếu kém. Về nhân sự thì mặc dù Việt Nam cũng có nhiều nhà khoa học tiếng tăm nhưng con số những người đứng ở vị trí hàng đầu trên thế giới thì lại vô cùng ít ỏi. Đây không phải là một điều đáng ngạc nhiên bởi Việt Nam vẫn còn là một nước nghèo và đang phát triển. Tuy nhiên, nó cũng là một vấn đề đáng để suy nghĩ.”

Bay Vút: Như vậy, theo giáo sư, Việt Nam không phải là môi trường tốt để đào tạo nhân tài?

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Tôi nghĩ như vậy. Và không phải là chỉ mình tôi nghĩ như vậy mà gần đây, một số giáo sư trong cũng như ngoài nước cũng bắt đầu đề cập tới vấn đề đó rồi. Một trong những hiện tượng nổi bật nhất ở Việt Nam hiện nay là hiện tượng ‘tị nạn giáo dục’ vì các bậc phụ huynh bắt đầu quan tâm tới nhiều vấn đề bất cập trong giáo dục. Do đó, những người có khả năng tài chính thì thường cho con đi du học hoặc cho con học ở các trường quốc tế theo mô hình đào tạo của nước ngoài. Theo tôi, đây là điều rất đáng buồn và ai cũng nhận thấy nhưng để thay đổi nó là cả một vấn đề nan giải.”

Bay Vút: Vậy còn việc sử dụng nhân tài thì sao?

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Rất tiếc là câu trả lời của tôi cũng là ‘Không’ (cười). Tôi đã có cơ hội đào tạo một số nghiên cứu sinh người Việt ở Úc và được biết nhiều người khi về nước chỉ làm việc trong vòng vài tháng, thậm chí người lâu nhất cũng chỉ được 1- 2 năm rồi sau đó lại tìm đường ra nước ngoài.”
“Họ nói rằng môi trường học thuật trong nước còn nhiều điều bất cập. Đó là chưa kể đến cái gọi là ‘văn hóa đố kỵ’ của người Việt. Khi một người nào đó mang một ý tưởng mới, một phương pháp mới về làm việc trong nước thì lập tức người này thường bị dèm pha, chỉ trích và ý tưởng mới đó sẽ bị dìm đi. Thành ra nhiều người vốn đã quen với phong cách làm việc ở nước ngoài thì khó có thể chấp nhận được điều này, kể cả đối với một số người Việt ở nước ngoài có tâm huyết khi về nước một thời gian cũng cảm thấy rất ngột ngạt với môi trường học thuật ở Việt Nam.”

Bay Vút: Với tư cách là người đã tham gia các hoạt động nghiên cứu ở nhiều nước từ hơn 30 năm qua, giáo sư thấy Việt Nam cần làm những gì để có thể đào tạo, nuôi dưỡng và sử dụng nhân tài một cách hiệu quả nhất? 

G.S. Nguyễn Văn Tuấn: “Tôi nghĩ yếu tố đầu tiên là con người bởi như tôi đã nói, chúng ta còn thiếu một đội ngũ giáo sư nghiên cứu hàng đầu. Do đó, điều quan trọng là làm sao đào tạo ra được một thế hệ các nhà khoa học tiên phong để họ tiếp tục sự nghiệp đào tạo các thế hệ kế cận.”

“Kế tiếp là việc xây dựng một môi trường học thuật tốt để giúp các nhà khoa học được tự do nghiên cứu mà không phải chịu bất cứ sức ép nào.”

“Một điều quan trọng nữa giải quyết các vấn đề tiêu cực trong khoa học hiện nay vì tôi thấy tại Việt Nam, vấn đề ‘thật – giả’ rất lẫn lộn. Có những người có bằng cấp ‘thật’ nhưng lại học ‘giả’ và ngược lại có những người học ‘thật’ nhưng lại chưa có được vị trí xứng đáng. Nếu không giải quyết được những vấn đề đó thì các nhà khoa học chân chính rất khó lòng bám trụ. Người ta thường hay nói nhiều đến tham nhũng trong chính trị, trong xã hội nhưng tham nhũng trong khoa học rất ít được đề cập đến mặc dù tác hại của nó cũng kinh khủng không kém. Lý do là vì nó có thể gây ảnh hưởng đến không chỉ một mà là nhiều thế hệ.”

“Kế đến là phải có một chế độ đãi ngộ thích đáng.. Không thể nào chỉ trả lương 1- 2 triệu cho một tiến sĩ từng phải bỏ cả mười mấy năm trời học hành bởi đồng lương đó không hơn gì lương của một người thợ làm việc các công xưởng.”

“Cuối cùng là nên bỏ thói chạy theo phong trào ví dụ lúc thì ‘hai không’ lúc thì ‘ba không’ hoặc chạy theo các giải thưởng thấp như giải Olympic dành cho học sinh trung học. Mình không lo những cái lớn hơn mà mình chỉ chạy theo những cái tầm thường. Nó làm tiêu hao cả một lực lượng xã hội để chạy theo những cái rất bình thường. Ngay cả nước láng giềng Thái Lan cũng không làm như chúng ta mà làm ngược lại: Họ xây dựng những cái lớn hơn rồi mới bắt đầu tranh các giải thưởng khoa học và giải quốc tế. Mình thì làm ngược lại.”

Bay Vút: Xin cám ơn giáo sư về cuộc trò chuyện hôm nay.

Read more ...

Website nguyenvantuan.net lại gặp sự cố

Thứ Hai, 11 tháng 10, 2010

Xin thông báo cùng các bạn xa gần rằng website nguyenvantuan.net lại gặp sự cố. Sáng nay (11/10/2010), lượng khách truy cập tăng một cách đột ngột làm cho website bị nghẽn mạch. Thông thường, vào buổi sáng, website chỉ có khoảng 50 khách tại một thời điểm, nhưng sáng nay thì con số đó tăng dần từ 50, đến 100, 200, và cao nhất là 814, và thế là website bị tắt. Phải chờ một thời gian sau thì website mới “sống” lại, và sau khi sống lại, lượng truy cập lại tăng dần cho đến khi website lại bị nghẽn. Nói tóm lại, trong sự cố hôm nay, motif và trình tự xảy ra rất giống với sự cố vài tháng trước đây.

Có vài giả thuyết đặt ra, bao gồm lượng khách thật tru chập vào nhiều để đọc bài nào đó trong website, hay do website bị tấn công. Những dữ liệu và xu hướng truy cập sáng nay cùng vài so sánh với lượng truy cập trước đây có vẻ phù hợp với giả thuyết website bị tấn công. Đồng nghiệp chuyên gia của tôi đang nghiên cứu phục hồi website trong một thời gian sớm nhất.

NVT

Read more ...

Về “sự cố” của website www.nguyenvantuan.net

Thứ Năm, 29 tháng 7, 2010
29/7/2010: Từ đêm qua, website nho nhỏ của tôi bị “sự cố” nên rất nhiều bạn đọc không vào được. Nhiều bạn đọc cho biết khi vào website thì nhận được tin “**Database Error: Unable to connect to the database”. Thú thật, tôi cũng không biết tin đó có nghĩa gì; chỉ biết rằng website bị tắt nghẽn.

Theo chuyên viên kĩ thuật cho biết thì có những số lượng truy cập quá mức cho một user (bạn đọc) trong một đơn vị thời gian, nên dẫn đến tình trạng bị “nghẽn mạch”. Cũng theo chuyên viên kĩ thuật, chưa bao giờ website có nhiều truy cập như thế. Rất có thể không phải là số người truy cập thực tế, mà chỉ là một gia tăng lượng truy cập dần dần cho đến khi web quá tải truy xuất thông tin và bị tắt. Bên kĩ thuật còn cho biết không loại trừ khả năng trang nhà bị tấn công. Vậy xin báo cho bạn đọc biết và thông cảm.

Mấy ngày qua, trang web của tôi có một số bài bình luận về nghi vấn đạo văn và những lỗi căn bản liên quan đến văn phạm trong đề thi tiếng Anh của Bộ GDĐT, những vụ trường dỏm bằng giả, bệnh thành tích trong giáo dục, bất cân đối trong tài trợ cho nghiên cứu khoa học, v.v... Không biết những ý kiến đó có liên quan gì đến sự kiện
website gặp "sự cố", nhưng vẫn là một giả thuyết thú vị.

Sự cố này làm tôi cũng nản lòng và đang suy nghĩ có nên từ giã cuộc chơi.

NVT
Read more ...

Thông báo chuyển địa chỉ (nhà) + ghi thêm

Thứ Bảy, 15 tháng 5, 2010
Xin thông báo cùng các bạn gần xa là kể từ ngày hôm nay 16/5/2010, tôi đã có một trang nhà mới tại địa chỉ www.nguyenvantuan.net. Tất cả bài vở mới sẽ được xuất bản (nghe oai quá!) trên trang nhà mới. Mời các bạn ghé qua cho biết.

Sau 2 năm "trụ trì" ở trang blog chùa này, tôi quyết định chuyển sang nhà mới. Nhờ sự giúp đỡ của một đồng nghiệp, tôi nay đã có được một trang web theo tôi là rất ngon lành. Trong tương lai, tất cả các bài vở trong trang blog này sẽ được chuyển sang "nhà" mới, nhưng hiện tại thì chỉ có một số ít những bài cần thiết và gần đây được chuyển sang trang web mới mà thôi. Có nhiều dự định trong trang web mới này, và một trong những dự định là biến nó thành một website mang tính học hành. Tôi sẽ cố gắng ghi lại những bài học cá nhân để các bạn trẻ hơn lấy đó làm kinh nghiệm. Tuy là trang web cá nhân, nhưng tôi rất vui lòng đăng bài của các bạn, miễn là tôi nghĩ những bài đó có ích và nghiêm chỉnh.

Trang blog của tôi thoạt đầu chỉ với ý định là một nhật kí cá nhân, thế nhưng dần dà nó thành một nơi công cộng. Tôi vẫn ví mình như một kẻ đi đường (qua thời gian), nhìn thấy chuyện cần nói thì dừng lại nói vài câu rồi tiêp tục đi nữa. Trong thời gian qua, tôi có rất nhiều bạn xa gần. Hàng trăm lá thư gửi về khen có, chê có, cám ơn có, hỏi han có, và ... chửi cũng có. Dù khen, chê hay chửi, tôi vẫn cám ơn các bạn đã quan tâm đến trang blog. Đến nay, mỗi ngày có khoảng 4000 lượt khách ghé thăm trang blog, và tổng số lượt ghé thăm trong 2 năm qua đã lên đến 1.6 triệu (chính xác là 1,630,822 tính đến 10 pm ngày 15/5/2010). Tôi kính mời các bạn ghé qua trang nhà mới và tiếp tục cùng tôi đi tiếp đoạn đường đời.

NVT


Read more ...

Đạo văn quan quyền và câu chuyện li kì ở Việt Nam

Thứ Năm, 13 tháng 5, 2010
Hôm trước, tôi có đề cập đến hai loại đạo văn mà tôi tạm gọi là “đạo văn cạnh tranh” (competitive plagiarism) và “đạo văn quan quyền” (bureaucratic plagiarism) lấy theo ý của Gs Martin (Úc). Trong entry đó, tôi có trình bày vài trường hợp đạo văn quan quyền ở bên Úc và Mĩ, nhưng hôm nay đọc thấy trên mạng hiện tượng đạo văn quan quyền cũng có ở Việt Nam, trên giấy trắng mực đen, và liên quan đến một vị có chức vụ cao.

Đọc bài “Chuyện ly kỳ về một ông GS. TSKH” của PGs Ngô Đức Thọ, chúng ta sẽ thấy trường hợp đạo văn quan quyền này có thể hiểu theo ý của anh bạn vong viên của tôi mà tôi có đưa vào một entry về đạo văn ở đây. Bài viết của Gs Thọ có thể khó đọc đối với một số bạn đọc, cho nên tôi xin tóm tắt câu chuyện (theo cách hiểu của tôi) như sau:

1. PGs Ngô Đức Thọ (làm việc ở Viện Hán Nôm) là một trong những người chủ biên cuốn sách “Các nhà khoa bảng Việt Nam, 1075-1919”.


2. Gs Ts Nguyễn Đình Hương là tác giả cuốn sách “Việt Nam hướng tới nền giáo dục hiện đại”. Cuốn sách này được chính Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm viết lời giới thiệu, với lời ca ngợi như sau:
"Cuốn sách Việt Nam hướng tới nền giáo dục hiện đại do Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình Hương biên soạn là một tác phẩm công phu, có nhiều tư liệu giá trị và nội dung phong phú." Tuy nhiên, hơn 60% nội dung của cuốn sách này là cóp nguyên văn từ cuốn sách của ông Ngô Đức Thọ. Tuy cóp nguyên văn, nhưng tác giả thay đổi thứ tự của thông tin. Cần nói thêm rằng ông Nguyễn Đình Hương là Phó chủ nhiệm Ủy ban văn hoá giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội.

Điều đáng nói là Gs Hương mang sách đến tận nhà Gs Thọ để ... tặng! Khi được Gs Thọ chỉ ra rằng nhiều thông tin trong sách là cóp, thì Gs Hương trả lời rằng: “Vâng ... Việc này tôi xin nhận sai lầm với bác Ngô Đức Thọ, nhưng...tôi chỉ vì muốn lưu truyền kiến thức cho đời sau!" Xin nhắc lại (vì tôi sợ các bạn lầm) rằng Gs Hương là Phó chủ nhiệm Ủy ban văn hoá giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, và còn là thành viên của Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước.

Cách hiểu về đạo văn của một giáo sư có bằng tiến sĩ (và đóng vai trò quan trọng trong việc xét duyệt phong hàm giáo sư cho cả nước) như thế thì có phải là đáng để chúng ta lo ngại cho nền học thuật nước nhà hay không? “Hỏi tức là trả lời”, tôi nghe các bạn nói, và tôi cũng nghĩ vậy.

NVT

===

http://vn.360plus.yahoo.com/ngoducthohannom/article?mid=26

CHUYỆN LY KỲ VỀ MỘT ÔNG GS.TSKH

NGẠN XUYÊN

Tôi vừa cùng các bạn đồng nghiệp làm xong công trình Thư mục Hán Nôm ở Thư viện Quốc gia, chờ họ đem in. Khoảng thời gian này coi như tạm nghỉ xả hơi, thu dọn tài liệu lặt vặt v.v...Một hôm, sau ăn tối, tôi đang dựa ghế vi tính, chợp mắt thiu thiu....Bỗng chuông điện thoại réo vang! Khổ, réo thì vang, nhưng nghe lạo xạo không rõ (vì cái máy). Lô qua lô lại một lúc, nghe ra đầu giây bên kia có một giọng nam trung, xưng tên là H, và tự gọi là "con". (Chú thích : Dân Nghệ Tĩnh khi đối thoại với người nhiều tuổi hơn bố mẹ mình, mà rất thân quý thì tự xưng là "con", còn ở Bắc thì xưng"cháu"). Câu được câu chăng, nhưng nghe tự giới thiệu anh ta nguyên là Hiệu trưởng một trường Đại học lớn là ĐHK tại Thăng Long, lại là ĐBQH khoá XI và Phó chủ nhiệm một Uỷ Ban nào đó của Quốc Hội. Như thế thì ông cháu này hẳn không phải trẻ tí nào. H nói mình có viết một cuốn về giáo dục, trong đó có nói về giai đoạn Nho học của nước ta. H hỏi cuốn Các nhà khoa bảng VN do tôi (NĐT) làm Chủ biên đã xuất bản hai lần, những chỗ có chênh về số liệu thì lấy chính từ cuốn nào?. Tôi hiểu mang máng rằng, ông này có viết lách gì đó về đoạn này, đại khái muốn hỏi lại các số liệu như tổng số Tiến sĩ, tổng số khoa thi v.v...mà ông ta lại làm ở Uỷ ban đó, muốn hỏi han thêm những chi tiết ấy thì cũng là sự tốt, nên tôi trả lời: "Số liệu thì cứ theo lần xuất bản sau (bản bìa xanh, 2006), còn cụ thể thì khi nào gặp nhau trao đổi thêm, chứ qua điện thoại không thuận tiện".

Cuộc sống vừa hưu trí vừa làm việc cứ thế trôi qua khá êm đềm (Khu tôi ở rất vắng lặng, thường nghe chiền chiện hót ngoài cửa sổ, cũng thích đáo để). Bẵng đi mấy hôm, khoảng quá trưa 07-5-2010, ông H gọi tới hỏi số nhà và hẹn muốn đến thăm tôi như bữa trước đã nói chuyện. Tôi đọc cho H ghi số nhà, rồi chuẩn bị tiếp ông đồng hương nguyên ĐBQH. Nhà tôi ở trong cái ngõ, ngoài đường lớn dễ đi, nhưng đoạn trong khó tìm, nên tôi đi bộ ra đầu ngõ đón để khách khỏi lạc.

Khoảng 14h45 thì ông H tới. Tôi đã báo cho bà xã tôi biết để chuẩn bị tiếp khách. Tôi đón ông H vào, giới thiệu ông với vợ tôi, rồi mời ông ngồi xơi nước (xem ảnh 01). Sau mấy câu thăm hỏi thường lệ, tôi chủ động hỏi H tôi có thể giúp được việc gì? Ông H đặt lên bàn cái túi màu đỏ như túi hàng tết, trong có 1hộp bánh bích quy, 1 hộp kẹo gì đựng trong hộp nhựa tròn, 1 hộp chè tròn màu đỏ. Tôi nói: "Mới sơ kiến, ông đến chơi, làm gì mà cho quà nhiều thế!" Chỉ nói phớt qua, không đun đẩy, để tỏ ý chuyện vặt, không quan tâm. Ông cũng H đáp lời tôi bằng mấy câu ngắn gọn. Do kênh liên hệ đã định vị chuẩn nên hiểu nhau ngay. Có điều, tôi nghĩ ông H muốn tư vấn để "sẽ làm", "sẽ viết" một cái gì đó, thì cái đó không phải "sẽ" mà là "đã" được làm ra, đã xuất bản ra rồi: Ông H lấy ra đưa cho tôi xem cuốn sách ông vừa xuất bản.

Người nghiên cứu tìm đến thăm nhau, tặng nhau cuốn sách mới ra ...vẫn là sự thường. Vì thế nét mặt tôi chân thành rạng rỡ đón nhận từ tay ông H cuốn sách khá dày dặn. Đọc qua cái tên sách VIỆT NAM HƯỚNG TỚI NỀN GIÁO DỤC HIỆN ĐẠI, tôi nghĩ hẳn ai cũng phải hân hoan chào đón một công trình lý luận vĩ mô, rất tầm cỡ, đóng góp không nhỏ cho nền giáo dục nước nhà. Cái tên tác giả ghi trên đầu sách lại càng đáng kính nể: GSTS Nguyễn Đình H. Tuy ông chỉ khiêm tốn đề GSTS - có lẽ để cho hoà đồng với các GSTS bảo vệ trong nước, chứ học hàm học vị chính thức của ông là GS.TSKH, nghĩa là có thêm chữ KH chứ không phải như mấy ông TS không có chữ KH, lại càng khác xa hạng Phở Gà Sứt cặm cụi khảo cứu văn bản chữ Nho, đúng là vi mô, cũng vi danh, vi tiền, ai bảo ngu cho chết !(Đó là luồng điện tự chạy trong não, nhanh vậy). Mức độ kính nể đối với đại tác của ông H càng tăng thêm vì mở bìa sách thấy ngay Lời giới thiệu có chữ ký của Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Gia Khiêm. Đúng là đại tác của một GS.TSKH thì người đề tựa cũng phải có chức tước như thế mới thật hoành tráng tầm cỡ vĩ mô!

Cuốn sách này có 3 phần: Phần III (hơn 40 tr.)nói về những tư tưởng quan điểm giáo dục theo hướng dân tộc, hiện đại và hội nhập - Mình không sở trường món lý thuyết này lắm, khỏi bàn. Phần II (khoảng 150 tr.) về nền giáo dục cách mạng: Đáng chú ý nhất và chiếm số trang nhiều nhất (100/ 150 tr.) phần này là các bảng biểu danh sách Giáo sư, số lượng GS, PGS phong tặng các đợt v.v... (có ghi rõ theo nguồn của Hội đồng chức danh GS nhà nước) Môn này thì ông H là người trong ngành, OK! Chỉ mất dăm phút để liếc qua các phần ấy là đủ làm nền để đại thể nội dung mục đích của cuốn sách để giúp tôi chú ý vào Phần I. Phần này có tên: Giáo dục và truyền thống Việt Nam. Tuy chia mục dấu *, nhưng chỉ có 1 *, nên dấu * ấy chỉ như cái ngoặc đơn nói rõ thêm đó là giáo dục thời phong kiến và Pháp thuộc (nếu coi là mục thì phần I này chỉ có 1 mục!) Liếc qua vài mục đã thấy rờn rợn:

Mục 1: Nước Văn Lang- "Cha cha! Ông GS.TSKH kinh tế này nói gì về nước Văn Lang đây? Cả mục xoẳn 20 dòng! "Quý hồ tinh" chăng? Vâng, để mời một học sinh phổ thông kiểm chứng giúp xem cái gì là phổ thông, cái gì là trên phổ thông, như thế có lẽ sẽ được khách quan hơn.

Mục 2 Tài sản trí tuệ. Cha cha! Thật tân kỳ, cũng khoảng hơn 20 dòng, nói mung lung những là "sức mạnh dân tộc bắt nguồn từ sự giáo dục trong nhà trường, từ gia đình đến xã hội...", v.v... Hấp dẫn qúa, không khéo từ thời nước Văn Lang đã có nhà trường cũng chưa biết chừng !

Mục 3: Tiếng nói và chữ viết: "Từ xa xưa tiếng Việt thuộc họ Nam Á...", có lẽ 20 dòng cũng đủ thấy người ta chẳng cần phải nghiên cứu nghiên cắm gì cho mất công, một anh trình độ phổ thông cũng có thể bàn luận ào ào về ngôn ngữ học tiếng Việt từ ngàn xưa đến nay!

Mục 4: Chữ Nôm : Giáo sư Nguyễn Tài C. xem mục này chắc phải ngất xỉu hoặc cười vỡ bụng (lâm nguy!). Cả mục nửa trang, nhưng 3/4 của nửa đó nói lảm nhảm những Lý Thái Tổ "ra chiếu dời đô ...". Ủa, vị GS.TSKH này nghĩ Chiếu dời đô viết bằng chữ Nôm chăng?! Tiếp đó nói Lý Thái Tông ban hành bộ Hình thư, rồi lại chính sách "ngụ binh ư nông", hay là tất cả các sách vở ấy đều viết bằng chữ Nôm? Phát hiện động trời đấy chứ?

Phải lướt nhanh: mục 5: Văn Miếu QTG -trường đại học đầu tiên: một bức ảnh+vài ba dòng. Mục 6: Nho giáo: Chui cha! Ông TS kinh tế này cũng tổng kết về Nho giáo, thì Nho giáo hay chính ông GS.TSKH ra sao không nói cũng biết rồi! Kế đến, vừa trích vừa bình lổn nhổn, tác giả cố đưa vào các bài Nam quốc sơn hà Nam đế cư (coi là Tuyên ngôn độc lập lần thứ nhất), Bình Ngô đại cáo (coi là Tuyên ngôn độc lập lần thứ hai). Giữa đó chêm vào mục 7: Hịch tướng sĩ -Bài ca xung trận, đại thắng quân Nguyên. Đang nói về chiến thắng quân sự, ngoằng vào giáo dục: "Đời Trần rất chăm lo chế độ chế độ thi cử quy củ....". Hết biết tư duy logic của ông GS.TSKH như thế nào?

Bên trên chỉ là nhân tiện điểm qua thôi, đến số 10 có mục Tiến sĩ nho học mới chính là mục mà tôi quan tâm.

Đối với cuốn sách của ông H, mục 10 này chiếm đến hơn 90% của phần I (350/386 tr.), và hơn 60% của cả quyển sách (350/588 tr). Không phải là sự khái quát đặc điểm quá trình hình thành hay so sánh xuyên thời đại xuyên quốc gia gì cả, mà là bản liệt kê lý lịch trích ngang của các Tiến sĩ Nho học từ thời Lý đến thời Nguyễn.

Không bàn việc mục này trương phình lên như vậy có phù hợp với cuốn sách có tên như trên hay không, tôi chỉ biết mặt tôi bỗng "đỏ bừng" lên như một anh chàng nốc quá mấy vại bia! Bởi vì, chẳng khác gì một người mẹ đến một nơi xa xôi, bất ngờ thấy một người lạ đang bế ẵm đứa con của mình! Thế là người mẹ chẳng cần phải lấy mẫu xét nghiệm dấu vân tay hay ADN gì nữa, chỉ dụi mắt vài lần cho khỏi nhầm rồi khẳng định ngay. Tâm thần tôi khi ấy trở lại bình tĩnh, sắc mặt không đỏ bừng nữa mà trên môi hình như nhẹ nở một nụ cười (cái cười tự nhiên khi ta nhận ra mình đã biết rõ sự thật).

Một luồng điện chạy nhanh trong đầu, tôi đã quyết định xong. Tôi ở vào một tình thế khó xử, từ vai chủ nhà muốn cho khách đẹp ý, đến vai bà mẹ thấy con mình chẳng lẽ không dám nhận con? Ông H 65 rồi, có phải trẻ người non dạ gì nữa đâu? Ông ấy từng làm Hiệu trưởng một trường đại học đông mấy vạn SV,NCS chứ có phải ở nhà quê mới ra nên không hiểu chuyện bản quyền sách vở ra sao đâu. Hơn nữa ông là đảng viên cao tuổi Đảng (47 năm) trình độ giác ngộ hẳn phải rất cao: Sách tái bản năm 2009, chẳng lẽ ông H không biết ĐCSVN có cuộc vận động " Học tập và làm theo gương Bác Hồ" hay sao? Cuốn sách của chúng tôi bị sao chép như thế thì thị trường cũng giảm yêu cầu đi, nhưng trực diện nói ra hay không nói ra với ông H việc này, tôi tuyệt đối không phải vì tiếc mất mấy đồng nhuận bút, mà vấn đề là ở chỗ có thể chấp nhận chuyện đạo văn trắng trợn như thế hay không? Không chỉ chuyện đạo văn, đây còn là chuyện đạo đức nữa. Thật không muốn tin rằng trước cả ngàn cả vạn SV, NCS, những lời lẽ hô hào giáo dục của GS. TSKH Nguyễn Đình H là giả dối! Nghe nói nền giáo dục nước ta gần đây có giảm sút, nghĩ là yếu đi chút đỉnh, có đâu đến mức trầm kha, căn bệnh đã vào đến cao hoang như thế? !

Tôi gấp cuốn sách đặt xuống bàn, lấy lại tư thế cho thoải mái để khỏi nổi nóng, rồi hắng giọng nói với GS.TSKH Nguyễn Đình H. :

-Mời anh xơi nước đi!.... Nhưng mà..., anh H ạ, cuốn sách của anh có vấn đề...

Tôi mở sách, giở qua mấy mục đầu:nước Văn Lang, chữ Nôm, Nho học v.v..mà nói:

-Anh viết mấy cái mục ấy để làm gì nhỉ? ...Mà anh thì biết gì về chữ Nôm mà trong một đại tác như vậy cả gan dám viết cả mục về chữ Nôm?...

Ông H cười tiếp lời:

-Ấy, tôi thì làm sao biết chữ Nôm bằng các anh!

-Tất nhiên rồi, nhưng tôi không muốn nói anh có biết chữ Nôm hay không, nếu anh mưốn thì học vài tháng cũng đọc được một ít .Nhưng người ta nói: Biết 10 viết ra chưa đến 1, đằng này anh lại tự trương phình lên như thế, thiên hạ người ta cười cho!

Ngừng một lát, tôi nói tiếp:

-Còn phần trích ngang tiểu sử các Tiến sĩ (vừa nói tôi vừa nhón cả chỗ dày 350 trang lên) thì anh chép nguyên xi trong cuốn Các nhà khoa bảng VN do tôi Chủ biên và cùng biên soạn với mấy bạn đồng nghiêp. Đó là hành vi xâm phạm bản quyền rất nghiêm trọng. Anh có nhận đúng thế không?

GS.TSKH nói:

-Nhưng tôi sắp xếp theo các địa phương!

Tôi xua tay cười nhẹ :

-Anh đừng nói cái chuyện chia xếp ấy với tôi, tôi hơi bị thành thạo việc soạn thảo văn bản vi tính đấy! Mất vài tiếng đồng hồ, anh muốn chia xếp kiểu gì tôi cũng chiều anh luôn! - Đến đoạn này tôi nhẹ nhàng đứng dậy (cổ tránh để khỏi đập bàn, xô ghế) mà nói:

-Anh H ạ, soạn cuốn Các nhà khoa bảng VN này, nếu chúng tôi cứ để y nguyên như trong sách đăng khoa lục mà dịch ra, thực chất là phiên âm, thì chẳng mất mấy công mà dễ, các cháu Trung cấp Hán Nôm cũng làm được.Cái khó nhất của một cuốn sách tiểu sử các nhà khoa bảng VN là ở việc quy đổi địa danh quê quán của ngót 3000 Tiến sĩ. Ở ta, cho đến nay chưa có một cuốn từ điển địa danh nào tra cứu được địa danh xưa - nay đến đơn vị xã thôn. Chủ trương từ đầu của chúng tôi khi làm cuốn sách này là phải cố gắng tối đa để thực hiện việc quy đổi này. Không chỉ tra tìm từ nguồn thư tịch cũ mới mênh mông, chúng tôi còn phải hàng tháng trời bò toài ra sàn nhà để dò tìm trên từng tấm của kho bản đồ chất cao mấy mét quýp của Viện Hán Nôm để có thể xác định địa danh quê quán hiện nay của các Tiến sĩ. Trước chúng tôi, chưa có bản soạn, bản dịch sách đăng khoa lục nào làm được. Vì vậy, chỉ giở cuốn sách của anh, xem lứot qua vài trang đầu, mấy trang giữa và cuối là tôi biết ngay cả phần 350 trang này anh đã chép nguyên xi trong cuốn Các nhà khoa bảng Việt Nam (1075-1919) do tôi Chủ biên và biên soạn chính (*) . 350 trang ấy là mồ hôi công sức của bản thân tôi và của các bạn đồng nghiệp cộng tác với tôi trong nhóm biên soạn. Tôi xin nói thẳng với anh như thế mà không lo bị nhầm!

Im lặng một chút, ông H nói:

-" Vâng...Việc này tôi xin nhận sai lầm với bác Ngô Đức Thọ, nhưng...tôi chỉ vì muốn lưu truyền kiến thức cho đời sau..!."

Đó là câu nói tôi rất chờ đợi ở ông ông H vào lúc này, rất mừng là ông đã chịu tự nói ra! Còn ý đoạn sau thì tôi không quan tâm, không tranh biện nửa câu với ông H ! Dù ông nói thế cũng chả ai tin: xưa nay có anh cầm nhầm nào mà không nói là để lưu truyền đâu ? Ai làm ra thì người ta tự tìm cách lưu truyền, có đâu phải nhờ người ẵm hộ để đi lưu truyền? Hình như - không nhớ rõ - tôi có bảo qua ông H:

"... Đời sau cũng chẳng có đời nào người ta nhận cái của lưu truyền như thế đâu!"

Câu chuyện như thế đã đi vào hồi kết. Nhưng tôi hơi lúng túng: bây giờ mà ông H đứng dậy ra về, cầm luôn đại trứ tác VIỆT NAM HƯỚNG TỚI NỀN GIÁO DỤC HIỆN ĐẠI thì tôi chẳng có gì để làm minh chứng. Tự đi tìm để có cuốn sách ấy thì có thể cũng tìm được, nhưng phiền lắm, phải mất nhiều công. Vì thế, việc cầm nhầm đã xác định rồi, nhưng tôi vẫn cầm cuốn sách đến cuối góc phòng vờ giở xem qua xem lại, mục đích là để chạy lên gác lấy cái máy ảnh xuống chụp cái bìa sách và nhiều nhiều các trang bị cầm nhầm. Khốn nổi, lấy được máy ảnh thì máy chưa sạc pin nên không mở ra được! Tôi đành kiên nhẫn cắm sạc pin, một mặt bảo vợ tôi lại ngồi mời ông H uống nước để kéo dài thời gian (như kiểu thủ môn kéo dài thời gian trên sân bóng). Tôi sực nhớ có anh bạn trẻ cùng Viện có hẹn chiều nay đến làm việc với tôi, tôi bèn gọi phôn nhờ anh ta đem theo cái máy ảnh và đến nhà tôi ngay. Thủ môn kéo dài thời gian như vậy được đâu vài chục phút, cũng kịp lúc anh bạn trẻ phóng xe tới. Tôi mừng quýnh chạy ra mở cổng rồi đẩy ngay anh ta lên nhà, chỉ kịp ghé tai nói nhỏ: "Mở máy ngay, chụp liền cho tôi mấy pô cùng với ông khách!"

Anh bạn trẻ lên nhà, lịch sự chào hỏi mọi người rồi thao tác máy chụp ngay - Dẫn trong bài này chính là những bức ảnh do người bạn đó chụp giúp. Hiện trường còn y nguyên!
Bây giờ yên tâm rồi, nhưng tôi vẫn cầm quyển sách đi qua đi lại. Ông H thấy vậy, nói:

-Có cần phải ....

Tôi hiểu ông H muốn nói: có cần viết ra giấy không?. Nếu lúc ấy tôi lấy giấy bút đưa cho ông H thì có được đủ bộ cứ liệu. Nhưng lúc ấy tôi nghĩ: Một ông GờSờ - TờSờKờHờ, quyền uy chức vụ kể cũng khá cao, mà phải chịu im re thừa nhận: "...Tôi xin nhận sai lầm với bác Ngô Đức Thọ", thế đã đủ bi thương, "hoàn cảnh" lắm rồi, chứng cớ như vậy hẳn ông không thể chối cãi gì được nữa, dừng lại cũng tạm đủ, có lẽ không nên buộc ông ấy phải viết ra giấy cho thêm đau lòng! Đó là tâm trạng đích thực của tôi lúc đó, không thêm mắm muối tí nào.

Tiếp đó tôi nghĩ nên hỏi muợn ông cuốn sách ít ngày, nếu ông không cho mượn thì sẽ nhờ anh bạn chụp lấy vài chục trang để "lưu truyền"!. Cũng may, chưa phải hỏi mượn thì ông H đã cầm bút "đề tặng" để biếu tôi cuốn sách, vì thế mà tôi có cuốn "đại trước tác" của ông để "lưu truyền" ngay trong bài này. Tôi thầm nghĩ: mỗi người thường có duyên nợ với một từ gì đó, ông H đích thực là có duyên nợ với hai chữ "lưu truyền"!

Tiễn ông H ra cổng, dặn ông qua dốc rẽ trái để ra đường lớn, tôi cùng ông chia tay.

Tôi khoá cổng quay vào nhà, lòng buồn rười rượi. Bởi vì, người tôi vừa tiễn đây không phải ai non dạ, mà là một vị có chức quyền, học hàm học vị không chỉ khá cao mà là rất cao. Ông lâm tình thế đáng bi thương hổ thẹn như thế trước hết là vì bệnh háo danh. Đối với trường hợp của ông H thì còn hơn thế: Buổi tối vào mạng tra Google, tôi đọc được cả bản tiểu sử của ông, lại tìm được tài liệu cho biết ông là thành viên đương nhiệm của Hội đồng chức danh Giáo sư nhà nước và đương chức Phó Chủ nhiệm Uỷ ban...của QH! và có thể còn vài ba chức danh đương nhiệm khác nữa. Đời bây giờ đạo đức suy đồi, không ít người có chức có quyền tha hoá biến chất. Quản lý tiền thì tham ô tiền, quản lý tài nguyên thì bán chui tài nguyên, quản lý khoa học thì chiếm đoạt công trình sản phẩm của đồng nghiệp. Mấy vụ giáo trình kinh tế gì đó lình xình ở TP HCM cách nay chưa mấy ngày. Ông H nhận là đồng hương với tôi..., thế mà ông còn quờ tay ẵm thuổng mất hơn 1/3 mồ hôi công sức biên soạn cuốn CNKBVN! Hàm vị thì ông cao tột rồi, có thêm một cuốn sách ôm ấy thì cũng chẳng còn danh vị gì mà thăng tiến nữa, có chăng là để tỏ rõ cho mọi người biết một giáo sư thứ thiệt phải có nhiều đầu sách, "công trình khoa học" như ông! Nghĩ chuyện của ông vừa Bi vừa Hài, vậy thì tôi còn phải luyến tiếc gì nữa mà không phanh phui ra trước dư luận hành vi đạo văn trắng trợn của ông H? Hoạ chăng phải cố tìm cách giấu đi để mấy nơi như Chi bộ ĐCSVN phường Đồng Tâm Q.Hai Bà (nơi ông H cư trú), Đảng uỷ cơ quan Viện lập...của UBTV, và quý vị lãnh đạo ở HĐCDGSNN khỏi biết, ít ra cũng cố giữ "bí mật" cho đến hết đợt hành động "Học tập và Làm theo" doTBT Nông phát động: Lý do là vì để mấy nơi đó biết lại khiến họ đâm ra khó xử!

Về việc PTT họ Phạm cả quyết đánh giá: " Cuốn sách Việt Nam hướng tới nền giáo dục hiện đại do Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đình H...biên soạn là một tác phẩm công phu, có nhiều tư liệu giá trị và nội dung phong phú." *(sic!!) Những phần mục nào khác thì không nói, nhưng tôi muốn trân trọng kính nhờ Phạm PTT bớt thì giờ kiểm tra chỗ 350 trang mà GS.TSKH Nguyễn Đình H..."cầm nhầm" - mà đương sự cũng đã xác nhận - ấy có thật đúng là "công phu" không? Nếu đúng là có công phu thì đó là công phu gì? Công phu trong việc đạo văn hay công phu do ông H tự có kiến thức tích luỹ mà rồng bay phượng múa ra được như thế? Vầng nhật nguyệt còn đó sáng soi, chẳng lẽ nào ngài Phạm PTT lại không thấy cho một sự thật tày đình như thế? Vả lại sự việc "sách của GS.TSKH H" nếu được coi là tấm gương để soi thì may ra sẽ bớt đi được chuyện các quan to thoải mái đánh giá đề tựa ào ào về những lĩnh vực chuyên môn mà mình không am hiểu. Không nói khoản 350 tr. "đạo" nữa, hãy lấy một câu ở tr.26 trong mục "10. Tiến sĩ nho học", ông GS.TSKH đáng kính đĩnh đạc nhả ngọc phun châu để "lưu truyền cho đời sau" như sau:

"...thi Hội để lấy bằng Cử nhân, thi Đình để lấy bằng Tiến sĩ" (Sic!)

Bảo vệ sự đúng đắn của những điều mình viết ra là vấn đề danh dự, uy tín của nhà khoa học. Tôi nghĩ GS.TSKH Nguyễn Đình H nên trưng ra các văn bản cứ liệu chứng minh để có thể lập được một Hội đồng khoa học cấp quốc gia thẩm định giúp câu văn gồm 14 chữ của ông mà tôi đã trích nguyên văn, gạch dưới và đặt trong ngoặc kép nêu trên là đúng hay sai?

Dân gian thường gọi những người giỏi giang thông tuệ là "Giỏi" hoặc "Thông", những ai hay ấm ớ, nói gì sai nấy thì bảo là...Xin thứ lỗi vì chợt quên biến mất cái chữ rất hay ấy. Nhưng không sao, đợi đến khi có câu trả lời ta sẽ xin ý kiến dân gian cũng không muộn gì.

Chân thành cám ơn quý độc giả và quý vị quan chức đã bớt thì giờ quý báu lướt qua bài viết không có tính truyện ngắn hoặc truyền kỳ tí nào, mà có tính thực lục khá cao (có 04 ảnh kèm) này của tôi.

Để bảo đảm và chịu trách nhiệm về sự thật được nói đến trong bài, đến đây Ngạn Xuyên xin ký họ tên thật như sau:

PGS.TS Hán Nôm học NGÔ ĐỨC THỌ
Nguyên Trưởng phòng Văn bản học
Chuyên viên cao cấp
Viện nghiên cứu Hán Nôm
VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
(đã nghỉ hưu)
Địa chỉ liên hệ: số nhà 50 Ngõ 210/41/11 Đội Cấn, Q.Ba Đình, Hà Nội
ĐT: (04)38464397

TB. Tôi cũng muốn nói đôi lời với Nhà xuất bản Giáo Dục: Tôi nghĩ Nxb Giáo dục là cơ quan quan trọng của ngành đào tạo nhân tài cho đất nước. Là người thay mặt cho xã hội thẩm định OTK cho các sản phẩm, chẳng lẽ các bạn không biết chuyên đề Tiến sĩ Việt Nam đã có những sách nào hay sao? Nếu đã biết thì sao vẫn an nhiên để cho người ta rinh bê của gian của lậu vào trong ấn phẩm của Nxb mình như thế? Dư luận xã hội làm sao có thể ca ngợi các bạn là khách quan, tận tâm với chức vụ?. Trong việc biên tập các bạn có trách nhiệm cao, rất nên trong sáng đi đầu trong vấn đề tôn trọng bản quyền tác giả, chứ đừng tiếp tay cho họ, có thế thì mới hết những kẻ đưa những chồng giấy cũ đến để "lưu truyền" theo kiểu như GS.TSKH H đã làm. Nhưng vì bài viết đã dài, xin sẽ quay lại sạu. (NĐT.)

(*) CÁC NHÀ KHOA BẢNG VIỆT NAM (1075-1919). NGÔ ĐỨC THỌ chủ biện. Biên soạn: Ngô Đức Thọ, Nguyễn Thuý Nga, Nguyễn Hữu Mùi. H.,Nxb văn học, 1993.
-Tái bản có bổ sung chỉnh lý. H.,2006.


Read more ...